Το πιο μεγαλεπήβολο, το πιο πολύπλοκο, το πιο ακριβό (κόστους περίπου 6 δισ. ευρώ) και ίσως το πιο αμφισβητούμενο πείραμα στην ιστορία της επιστήμης, το οποίο τα επόμενα χρόνια που θα διαρκέσει, φιλοδοξεί να αποκαλύψει θεμελιώδη μυστικά για το σύμπαν και την καταγωγή του, ξεκίνησε την Τετάρτη, 100 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της Γης, στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Έρευνας Στοιχειωδών Σωματιδίων (CERN) - και ευτυχώς ο πλανήτης μας ακόμα υπάρχει!
Είκοσι ευρωπαϊκές χώρες -μεταξύ αυτών και η Ελλάδα ως ιδρυτικό μέλος του CERN από το 1954- συνέβαλαν για την οργάνωση του πειράματος με τις επιστημονικές τους ομάδες. Όπως κάθε μεγάλο έργο, από την αρχική σύλληψή του στις αρχές της δεκαετίας του ΄80 και την επίσημη έγκρισή του το 1996, μέχρι τη σημερινή έναρξή του, πέρασε από "σαράντα κύματα", από κατασκευαστικές δυσκολίες μέχρι μεγάλες υπερβάσεις του αρχικού προϋπολογισμού του (έως τέσσερις φορές) και το CERN χρειάστηκε να δανειστεί εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ από τράπεζες για να ολοκληρώσει το έργο.
Η πρώτη μέρα και οι υπόλοιπες που θα ακολουθήσουν, αφορούν κυρίως τον έλεγχο του γιγάντιου εξοπλισμού και των αναγκαίων διαδικασιών, ενώ η ουσιαστική φάση του πειράματος, με τις συγκρούσεις των σωματιδίων, θα ξεκινήσει σε λίγες εβδομάδες - αν όλα πάνε καλά.
Όπως, πάντως, αρμόζει σε ένα σωστό επιστημονικό θρίλερ, δεν έλειψε η αγωνία της τελευταίας στιγμής, καθώς μια ηλεκτρική καταιγίδα πάνω από τα γαλλοελβετικά σύνορα, το απόγευμα της Δευτέρας, προκάλεσε απώλεια ενέργειας σε ορισμένα ψυκτικά συστήματα, που διατηρούν τους πάνω από 1.000 μαγνήτες υπεραγωγιμότητας στην τρομακτική παγωνιά των -271 βαθμών Κελσίου (κοντά στο απόλυτο μηδέν που υπάρχει στο διάστημα) στο εσωτερικό του επιταχυντή, όμως μέχρι αργά το βράδυ της Τρίτης το πρόβλημα αποκαταστάθηκε και σήμερα το πρωί η πρώτη ακτίνα σωματιδίων ξεκίνησε κανονικά την πορεία της.
Μετά από μια αναμονή 40 δευτερολέπτων από τη δημιουργία της πρώτης ακτίνας, οι επιστήμονες στο κέντρο ελέγχου του πειράματος, κοντά στη Γενεύη, ξέσπασαν σε ζητωκραυγές, καθώς μια μικροσκοπική λάμψη φωτός εμφανίστηκε σε μια οθόνη υπολογιστή, δείχνοντας πως η αρχική ακτίνα είχε ήδη διανύσει τα πρώτα 3 χλμ από τα 27 χλμ του συνολικού μήκους του υπόγειου κυκλικού Επιταχυντή.
Στη συνέχεια της πρώτης μέρας, που ήταν κατά βάση δοκιμαστικού χαρακτήρα, οι επιστήμονες επικέντρωσαν την προσπάθειά τους στο να καθοδηγήσουν την πρώτη ακτίνα στο τούνελ, σταματώντας την κατά διαστήματα για να διορθώσουν την πορεία της. Η προσπάθειά τους στέφθηκε με επιτυχία και η ακτίνα έκανε το γύρο του επιταχυντή σε λιγότερο από μια ώρα. Από τον Αύγουστο, στα αρχικά τεστ, οι επιστήμονες είχαν ήδη στείλει μια πρώτη ακτίνα πρωτονίων χαμηλής έντασης μέσα στον επιταχυντή, χωρίς όμως να αυτή να κάνει όλο το γύρο των 27 χλμ του.
Αρχικά στάλθηκε μια ακτίνα προς μια κατεύθυνση (τη φορά των δεικτών του ρολογιού) και επρόκειτο να ακολουθήσει μια άλλη μονή ακτίνα σε αντίστροφη φορά. Στο άμεσο μέλλον οι δύο ακτίνες θα σταλούν ταυτόχρονα από αντίθετες κατευθύνσεις για να αρχίσουν πλέον οι πολυαναμενόμενες υψηλής ταχύτητας και ενέργειας συγκρούσεις των σωματιδίων.
Περίπου 9.000 φυσικοί σε όλο τον κόσμο, σε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, περιμένουν με αγωνία να αναλύσουν τα πρώτα στοιχεία που θα προκύπτουν σιγά-σιγά τους επόμενους μήνες, όσο θα αυξάνεται σταδιακά η ενεργειακή ισχύς των πειραμάτων, μέχρι που η ακτίνα πρωτονίων θα αγγίξει την ταχύτητα του φωτός και θα κάνει το γύρο των 27 χλμ του τούνελ περίπου 11.000 φορές μέσα σε ένα δευτερόλεπτο, αναπτύσσοντας στιγμιαία θερμοκρασίες μέχρι και 100.000 φορές μεγαλύτερες από του Ήλιου μας και αναπαράγοντας πιθανότατα τις συνθήκες λίγο μετά το αρχικό "Μπινγκ Μπανγκ", το οποίο (ίσως) γέννησε το σύμπαν.
Τέσσερις τεράστιοι "ανιχνευτές", που βρίσκονται σε διαφορετικά σημεία του τούνελ, θα ανιχνεύουν οτιδήποτε ενδιαφέρον μπορεί να προκύψει από τις συγκρούσεις αυτές. Έχουν τα ονόματα "ʼτλας" (θα αναζητήσει ίχνη νέων σωματιδίων, την καταγωγή της μάζας και τις άλλες διαστάσεις), "Αλίκη" (θα μελετήσει την "υγρή" μορφή της ύλης, που καλείται πλάσμα κουάρκ-γλουονίων και η οποία υπήρχε λίγο μετά το Μπινγκ Μπανγκ), CMS (θα "κυνηγήσει" το μποζόνιο του Χιγκς, το λεγόμενο και "σωματίδιο του Θεού") και LHCb (θα προσπαθήσει να λύσει το μυστήριο της εξαφανισμένης αντι-ύλης).
"Δύο αισθήματα κυριαρχούν, η ικανοποίηση για την υλοποίηση ενός σημαντικού έργου, και η ελπίδα για τις ανακαλύψεις που μας περιμένουν", δήλωσε ο γενικός διευθυντής του CERN, Γάλλος φυσικός, Ρόμπερτ Αϊμάρ. Η πιθανή ανακάλυψη του μποζονίου του Χιγκς και ο έλεγχος μιας πλειάδας επιστημονικών θεωριών (περί υπερσυμμετρίας, σκοτεινής ύλης και σκοτεινής ενέργειας, κρυμμένων διαστάσεων κ.α.), είναι μερικά από εκείνα που εξάπτουν τη φαντασία ειδικών και μη, αλλά απαιτείται υπομονή γιατί το πείραμα θα προσφέρει έναν κατακλυσμό στοιχείων και μια από τις κυριότερες προκλήσεις της επιστημονικής κοινότητας θα είναι η έγκαιρη και ορθή ερμηνεία των δεδομένων του πειράματος.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, το εξεζητημένο πείραμα αναμένεται να έχει πρακτικές -και θετικές για την κοινωνία και την καθημερινότητα- επιπτώσεις, όπως στην ιατρική (π.χ. την καταπολέμηση του καρκίνου), την καταστροφή των ραδιενεργών αποβλήτων ή την έρευνα για τις μεταβολές του κλίματος.
Εν κατακλείδι, οι επιστήμονες δεν αποκλείουν το απρόβλεπτο. Όπως δήλωσε ο καθηγητής του Imperial College του Λονδίνου, Jim Virdee, "η Φύση μπορεί να μας εκπλήξει. Πρέπει να είμαστε έτοιμοι να ανιχνεύσουμε οτιδήποτε ρίξει στο δρόμο μας".
(Πηγή: www.evdomi.gr)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου