Το θυμόμαστε κάθε χρόνο τέτοιες μέρες, και κάθε χρόνο κάνω τη σχετική δημοσίευση. Και αναφέρομαι στο έθιμο του "Ποδαρικού", που δυστυχώς, όσο περνούν τα χρόνια, χάνεται...
Το «Ποδαρικό» στο Παλαιοχώρι είναι γνωστό και ως «Χαραβασίλα». Γινόταν σε όλα τα σπίτια, και σχετιζόταν με το ποιο άτομο, εκτός της οικογένειας, θα πατούσε πρώτος το πόδι του σε κάποιο συγγενικό, φιλικό ή ακόμη και γειτονικό σπίτι, και θα «καθόριζε» την τύχη της οικογένειας για όλο τον χρόνο.
Τη δεύτερη μέρα της Πρωτοχρονιάς, δηλαδή στις 2 Ιανουαρίου, πολύ πρωί, παιδιά αλλά και μεγαλύτεροι, κρατώντας μεγάλες πέτρες, τις «κλώσες», πήγαιναν στα σπίτια των γνωστών τους. Με ένα κλαδί, συνήθως ελιάς, το «ρόζο», χτυπούσαν δυνατά την πόρτα φωνάζοντας: «Να σας ποδαρίξουμε;». Οι νοικοκύρηδες πάντα τους καλοδέχονταν, για να έχουν καλή τύχη.
Τα παιδιά, αφού άφηναν τις πέτρες δίπλα στην «γωνιά», στο τζάκι δηλαδή, έλεγαν την καθιερωμένη ευχή: «Όσο βαρεί αυτή η πέτρα, τόσο να βαρεί το σακούλ' του νοικοκύρ'», δηλαδή όσο βαριά είναι αυτή η πέτρα, τόσο βαρύ να είναι το πορτοφόλι του νοικοκύρη. Πολλές φορές μεγαλύτεροι που πήγαιναν να «ποδαρίξουν», κουβαλούσαν αστειευόμενοι μεγάλες και βαριές πέτρες, με αποτέλεσμα οι νοικοκύρηδες να δυσκολεύονται να τις βγάλουν έξω. Οι «κλώσες» παρέμεναν δίπλα στην «γωνιά» μέχρι την ημέρα των Φώτων, που γινόταν ο αγιασμός. Αφού τοποθετούσαν τη πέτρα δίπλα στη «γωνιά» κάθονταν κάτω με σταυρωμένα πόδια μπροστά στην «κλώσα». Έριχναν αλάτι στη φωτιά και ενώ αυτό έκανε θόρυβο καθώς καιγόταν, έλεγαν τις ακόλουθες ευχές:
«Γεια χαρά, γεια Βασίλ'
όπως πατλαντά αυτό τ' άλας
να πατλαντούν τ' αυγούδια
να βγαίνουν τα πλούδια.
Όσ' αυγά, τόσα πλιά".
Δηλαδή:
«Γεια χαρά, γεια Βασίλη,
όπως σκάει αυτό το αλάτι
να σκάζουν τα αυγά
να βγαίνουν τα πουλιά.
Όσα θα είναι τα αυγά, τόσα να είναι τα πουλιά».
Ρίχνοντας ξανά αλάτι στην φωτιά συνέχιζαν:
«Γεια χαρά, γεια Βασίλ'
πολύ στάρ' πολύ μισίρ'
πολλά κατσκούδια
πολλά προβατούδια.
Γεροί νοικοκυροί».
Δηλαδή:
«Γεια χαρά, γεια Βασίλη
πολύ σιτάρι, πολύ καλαμπόκι
πολλά κατσίκια
πολλά αρνιά.
Γεροί ας είναι οι νοικοκύρηδες».
Και ρίχνοντας για τρίτη φορά αλάτι στη φωτιά έλεγαν:
«Γεια χαρά, γεια Βασίλ'
στη μια τη κόγχ' τ' ασήμ',
στην άλλ' το μάλαμα».
Δηλαδή:
«Γεια χαρά, γεια Βασίλη
στην μια κόγχη να είναι το ασήμι,
στην άλλη το χρυσάφι».
Ακολουθούσαν, τέλος, οι ανάλογες ευχές για «καλές δουλειές» στους νοικοκύρηδες, «καλά γεράματα» στον παππού και την γιαγιά και «καλό τυχερό» ή «καλή πρόοδο» στα παιδιά ανάλογα με την ηλικία. «Κλειδί» για να «πιάσουν» οι ευχές ήταν να φύγουν τα παιδιά ευχαριστημένα, με κεράσματα και φιλοδωρήματα.
Το «Ποδαρικό» στο Παλαιοχώρι είναι γνωστό και ως «Χαραβασίλα». Γινόταν σε όλα τα σπίτια, και σχετιζόταν με το ποιο άτομο, εκτός της οικογένειας, θα πατούσε πρώτος το πόδι του σε κάποιο συγγενικό, φιλικό ή ακόμη και γειτονικό σπίτι, και θα «καθόριζε» την τύχη της οικογένειας για όλο τον χρόνο.
Τη δεύτερη μέρα της Πρωτοχρονιάς, δηλαδή στις 2 Ιανουαρίου, πολύ πρωί, παιδιά αλλά και μεγαλύτεροι, κρατώντας μεγάλες πέτρες, τις «κλώσες», πήγαιναν στα σπίτια των γνωστών τους. Με ένα κλαδί, συνήθως ελιάς, το «ρόζο», χτυπούσαν δυνατά την πόρτα φωνάζοντας: «Να σας ποδαρίξουμε;». Οι νοικοκύρηδες πάντα τους καλοδέχονταν, για να έχουν καλή τύχη.
Τα παιδιά, αφού άφηναν τις πέτρες δίπλα στην «γωνιά», στο τζάκι δηλαδή, έλεγαν την καθιερωμένη ευχή: «Όσο βαρεί αυτή η πέτρα, τόσο να βαρεί το σακούλ' του νοικοκύρ'», δηλαδή όσο βαριά είναι αυτή η πέτρα, τόσο βαρύ να είναι το πορτοφόλι του νοικοκύρη. Πολλές φορές μεγαλύτεροι που πήγαιναν να «ποδαρίξουν», κουβαλούσαν αστειευόμενοι μεγάλες και βαριές πέτρες, με αποτέλεσμα οι νοικοκύρηδες να δυσκολεύονται να τις βγάλουν έξω. Οι «κλώσες» παρέμεναν δίπλα στην «γωνιά» μέχρι την ημέρα των Φώτων, που γινόταν ο αγιασμός. Αφού τοποθετούσαν τη πέτρα δίπλα στη «γωνιά» κάθονταν κάτω με σταυρωμένα πόδια μπροστά στην «κλώσα». Έριχναν αλάτι στη φωτιά και ενώ αυτό έκανε θόρυβο καθώς καιγόταν, έλεγαν τις ακόλουθες ευχές:
«Γεια χαρά, γεια Βασίλ'
όπως πατλαντά αυτό τ' άλας
να πατλαντούν τ' αυγούδια
να βγαίνουν τα πλούδια.
Όσ' αυγά, τόσα πλιά".
Δηλαδή:
«Γεια χαρά, γεια Βασίλη,
όπως σκάει αυτό το αλάτι
να σκάζουν τα αυγά
να βγαίνουν τα πουλιά.
Όσα θα είναι τα αυγά, τόσα να είναι τα πουλιά».
Ρίχνοντας ξανά αλάτι στην φωτιά συνέχιζαν:
«Γεια χαρά, γεια Βασίλ'
πολύ στάρ' πολύ μισίρ'
πολλά κατσκούδια
πολλά προβατούδια.
Γεροί νοικοκυροί».
Δηλαδή:
«Γεια χαρά, γεια Βασίλη
πολύ σιτάρι, πολύ καλαμπόκι
πολλά κατσίκια
πολλά αρνιά.
Γεροί ας είναι οι νοικοκύρηδες».
Και ρίχνοντας για τρίτη φορά αλάτι στη φωτιά έλεγαν:
«Γεια χαρά, γεια Βασίλ'
στη μια τη κόγχ' τ' ασήμ',
στην άλλ' το μάλαμα».
Δηλαδή:
«Γεια χαρά, γεια Βασίλη
στην μια κόγχη να είναι το ασήμι,
στην άλλη το χρυσάφι».
Ακολουθούσαν, τέλος, οι ανάλογες ευχές για «καλές δουλειές» στους νοικοκύρηδες, «καλά γεράματα» στον παππού και την γιαγιά και «καλό τυχερό» ή «καλή πρόοδο» στα παιδιά ανάλογα με την ηλικία. «Κλειδί» για να «πιάσουν» οι ευχές ήταν να φύγουν τα παιδιά ευχαριστημένα, με κεράσματα και φιλοδωρήματα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου