Καλά Χριστούγεννα!

 

Ευχές Υπουργού Εθνικής Άμυνας κ. Νίκου Παναγιωτόπουλου

 

Ευχές από την ΕΦΑ Ξάνθης

 

Εγκύκλιος Μητροπολίτου Ελευθερουπόλεως κ. Χρυσοστόμου επί τη εορτή των Χριστουγέννων 2022

 «Ἡ Γέννησις Σου, Χριστέ ὁ Θεός ἡμῶν, ἀνέτειλε τῶ κόσμω τό φῶς τό τῆς γνώσεως…»

 Ἀγαπητοί ἐν Χριστῶ Ἀδελφοί καί Πατέρες

Ἄς δοξάσουμε τόν φιλάνθρωπον Θεόν ἡμῶν, ὁ Ὁποῖος μᾶς ἀξιώνει καί πάλι νά ἑορτάσουμε τήν θεία Γέννηση ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καί Μαρίας τῆς Παρθένου τοῦ Μονογενοῦς Υἱοῦ Του. Νά τήν ἑορτάσουμε ἐρχόμενοι εὐλαβικά στό Ναό, ἀκούγοντας ὑπέροχους καί βαθυστόχαστους ὕμνους καί συμμετέχοντας στό Μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας, καθώς μάλιστα ἔχουμε προετοιμασθεῖ δεόντως μέ τή νηστεία καί τήν προσευχή τοῦ προηγηθέντος σαρανταήμερου.

Γιά τόν πιστό χριστιανό αὐτά εἶναι τά οὐσιώδη καί ἀπαραίτητα γιά τήν μεγάλη ἑορτή. Ὅλα τά ἄλλα, οἱ προετοιμασίες στό σπίτι, τό γιορτινό τραπέζι, οἱ στολισμοί, τά πατροπαράδοτα ἔθιμα τοῦ λαοῦ μας ἀνήκουν στό περιθώριο τῆς ἑορτῆς. Δέν τά περιφρονοῦμε, δέν τά ἀπορρίπτουμε, ἀλλά δέν τούς δίνουμε τήν σημασία καί ἐκείνη τήν προτεραιότητα, πού συνήθως τούς δίνει ὁ κόσμος. Ἡ ἑορτή τῶν Χριστουγέννων, ἑορτή τῆς Ἐκκλησίας μας ἀρχαιότατη, εἶναι ἑορτή καθαρά θρησκευτική, μέ περιεχόμενο πνευματικό, περιεχόμενο θά λέγαμε ὑπερκόσμιο. Ναί εἶναι ἑορτή τῆς Ἐκκλησίας ἰδιαίτερα χαρμόσυνη, πανευφρόσυνη, πλημμυρισμένη ὅμως μέ χαρά καί εὐφροσύνη ἄσχετη μέ τή χαρά καί εὐφροσύνη τοῦ κόσμου τούτου. Αὐτό δέν εἶπε ὁ ἄγγελος στούς πτωχούς καί ταπεινούς βοσκούς τῆς Βηθλεέμ τήν ἅγια νύχτα τῶν Χριστουγέννων; «Ἰδού, ἐκραύγασε ἀπό τούς οὐράνιους θόλους, εὐαγγελίζομαι ὑμῖν χαράν μεγάλην… Ἄνθρωποι, σᾶς φέρω μήνυμα χαρᾶς καί ευτυχίας, ὄχι μόνο γιά σᾶς, ἀλλά γιά ὅλο τό λαό, γιά ὅλον τόν κόσμο.

Καί σέ τί συνίστατο ἡ χαρά τοῦ ἀγγέλου; Ἡ ἀπάντηση βρίσκεται στό Ἀπολυτίκιο πού ψάλλουμε σήμερα: «Ἡ Γέννησις Σου, Χριστέ ὁ Θεός ἡμῶν, ἀνέτειλε τῶ κόσμω τό φῶς τό τῆς γνώσεως…». Νά τί μᾶς ἔφερε, Χριστέ, ἡ ἁγία Σου Γέννηση:τό φῶς τῆς γνώσεως! Μέχρι νά γεννηθεῖς στή Βηθλεέμ δέν ξέραμε ποιός εἶναι ὁ ἀληθινός Θεός γιά νά πιστέψουμε, οὔτε ποιός εἶναι ὁ προορισμός μας ἐπάνω στή γῆ, οὔτε τί εἶναι ζωή, οὔτε τί εἶναι θάνατος. Μέχρι τότε ζούσαμε στήν ἄγνοια καί τήν πλάνη. Σκοτάδι παντοῦ. Ἐσύ εἶσαί ὁ Ἥλιος τῆς Δικαιοσύνης!

Δύο χιλιάδες χρόνια ἔχουν περάσει, ἀγαπητοί ἀδελφοί, ἀπό τότε πού ἀνέτειλε στό στερέωμα τῆς ἱστορίας τό Φῶς τό τῆς γνώσεως. Καί δυστυχῶς, ὅπως δείχνουν τά πράγματα, ὄχι λίγοι ἄνθρωποι, καί μάλιστα σέ χῶρες χριστιανικές, ἀκόμη δέν ἀρέσκονται στό Φῶς τῆς γνώσεως τοῦ Χριστοῦ. Δέν πιστεύουν στόν ἀληθινό Θεό. Προτιμοῦν – τί δυστυχία!- τό σκοτάδι ἀπό τό φῶς. Παλεύουν μέσα στήν ἄγνοια καί τήν προκατάληψη. Ψάχνουν ἀπεγνωσμένα γιά κάποιες πυγολαμπίδες ἀδιαφορώντας θανάσιμα γιά τόν Ἥλιο τῆς Δικαιοσύνης.

Ἐμεῖς, λοιπόν, ἄς δοξάσουμε τόν Κύριό μας γιά τό Φῶς τῆς γνώσεώς Του. Κατ’ἐξοχήν σήμερα ἄς ψάλλουμε μέ μεγαλύτερη συναίσθηση τό «εἴδομεν τό φῶς τό ἀληθινόν» καί ἄς Τόν παρακαλέσουμε ἔνθερμα νά διαλύσει ὡς λαμπρός Ἥλιος τῆς Δικαιοσύνης τά πυκνά σκοτάδια τῆς ἀπιστίας καί προκατάληψης στίς καρδιές καί τά πνεύματά μας. Ἀμήν

† Ο ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΠΟΛΕΩΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ

εὐχέτης σας

Το Χριστουγεννιάτικο μήνυμα του Πατριάρχη Αλεξανδρείας

 Θ Ε Ο Δ Ω Ρ Ο Σ Β’

ΕΛΕΩι ΘΕΟΥ ΠΑΠΑΣ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ, ΠΑΣΗΣ ΓΗΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΑΦΡΙΚΗΣ

ΠΑΝΤΙ Τῼ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ

ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟΥ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΟΥ ΘΡΟΝΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ

ΧΑΡΙΣ ΚΑΙ ΕΛΕΟΣ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗ

ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΕΝ ΒΗΘΛΕΕΜ ΓΕΝΝΗΘΕΝΤΟΣ

ΚΥΡΙΟΥ ΚΑΙ ΘΕΟΥ ΚΑΙ ΣΩΤΗΡΟΣ ΗΜΩΝ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

“Χριστός γεννάται δοξάσατε. Χριστός εξ ουρανών απαντήσατε”

Αδελφοί μου αγαπητοί και ευλογημένοι,

Με τα ωραία αυτά λόγια ο υμνογράφος παρουσιάζει το μέγα Μυστήριο της Γέννησης του Κυρίου. Ο Θεός ο μέγας και ακατάληπτος γίνεται ορατός και ψηλαφούμενος άνθρωπος. Κατέρχεται και γεννάται επί γης ο εξ ουρανών προερχόμενος Χριστός.

Από την αρχαιότητα έως και σήμερα ο ουρανός υπήρξε χώρος πνευματικών αναζητήσεων, καθώς και πεδίο επιστημονικών διερευνήσεων. Οι άνθρωποι όλων των αιώνων, από την εποχή του μυθικού Ίκαρου ως την σύγχρονη εποχή των τηλεπικοινωνιών όπου τα ανθρώπινα μηνύματα αντανακλώνται στο ουράνιο στερέωμα και επανέρχονται στη γη, έστρεφαν τα μάτια ψηλά προκειμένου να εύρουν απαντήσεις στα αγωνιώδη υπαρξιακά ερωτήματά τους.

Στον εκκλησιαστικό χώρο πάντοτε η αναφορά του υμνωδού στον ουρανό αποτελεί μία σταθερή θεολογική βεβαιότητα. Ο ουρανός, για τον οποίο τόσες αναφορές παρουσιάζει η Αγία Γραφή, είναι ο χώρος όπου το θέλημα του Θεού αποτελεί δεδομένο γεγονός, προς το οποίο οι άγγελοι, οι ουράνιες δυνάμεις και οι άγιοι είναι εναρμονισμένοι. Οι βιβλικές φράσεις “Δόξα εν υψίστοις Θεώ και γης ειρήνη εν ανθρώποις ευδοκία” ή “γενηθήτω το θέλημα σου ως εν ουρανώ και επί της γης” (Κυριακή Προσευχή) φανερώνουν τον τελικό σκοπό του σωτηριώδους έργου του Ενανθρωπίσαντος Θεού, την “ουρανοποίηση” του κόσμου, “ για να απαλλαγούν οι άνθρωποι από την πλάνη και την κακία και να γνωρίσουν την αλήθεια και την αρετή, ώστε να μην υπάρχει καμμία διαφορά μεταξύ της γης και του αρμονικού ουρανού”, όπως αναφέρει ο άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος (Ομιλία ΙΘ’, 5). Η Βασιλεία του Θεού αποτελεί πάντοτε τον προορισμό μας και η Γέννηση του Κυρίου είναι η ανατολή της “εσχάτης ημέρας”, της μετοχής της ανθρωπίνης φύσεως στην θεία δόξα, αυτήν που οι ουράνιοι Άγγελοι ύμνησαν εκείνη την γαλήνια νύχτα στο ταπεινό σπήλαιο της Βηθλεέμ.

Η Αγία μας Εκκλησία, και ιδιαίτερα η παλαίφατη Εκκλησία των Αλεξανδρέων που δραστηριοποιείται ποιμαντικά και ιεραποστολικά στην απεραντοσύνη της ηπείρου του μέλλοντος, της Αφρικής, βιώνει τις παραπάνω θεολογικές αλήθειες δοξολογικά, όμοια με τους Αγγέλους της νύχτας των Χριστουγέννων. Διότι το κήρυγμα του Ευαγγελίου είναι μία δοξολογία, που αποσκοπεί όπως προείπαμε στην “ουρανοποίηση“ του κόσμου. Η ίδρυση μίας Επισκοπής ή η σύσταση μίας Ενορίας δεν είναι κάτι άλλο από την αισθητή παρουσία του Χριστού σε συγκεκριμένο χώρο και χρόνο, έως της τελικής ενδόξου ελεύσεως του Βασιλέως Χριστού.

Το φαινομενικά άσημο και ταπεινό στην καταγωγή Θείο Βρέφος, Αυτό που γεννάται στην φάτνη των ζώων και θερμαίνεται από την ανάσα τους, είναι ο Ένδοξος Κύριος, ο οποίος δεν ταύτισε τον εαυτό Του με τους ισχυρούς ηγεμόνες του κόσμου, αλλά με τους “ελαχίστους”, τους απλούς ανθρώπους του λαού. Από αυτούς σαρκώθηκε, αυτούς συνανεστράφει, αυτούς απεκάλεσε αδελφούς Του και κυριώς στις ψυχές αυτών βρήκε χώρο και βλάστησε ο σωτηριώδης λόγος Του. Και αυτούς κατέστησε κριτήριο των συνειδήσεών μας κατά την τελική Κρίση της ανθρωπότητος, όπως αναφέρει στο Ευαγγέλιο του Ματθαίου: “Εφ’ όσον ευεργετήσατε έναν από τους ελάχιστους και ταλαιπωρημένους αδελφού μου, εμένα τον Ίδιο ευεργετήσατε” (Ματθ.25, 31-41). Κατ΄ αυτόν τον τρόπο ο Χριστός κατεστάθη ο αυθεντικός και ανιδιοτελής αγωνιστής για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, την τιμή και την ανύψωση του ανθρώπου σε όλα τα μήκη και πλάτη της οικουμένης.

Αυτό που ο σύγχρονος πολιτισμός θεωρεί κεκτημένο, τα δυστυχώς πολλές φορές μόνον κατ’ όνομα λεγόμενα “ανθρώπινα δικαιώματα”, από την στιγμή ακόμη της Γεννήσεως του Ιησού είναι θεμελιώδης αρχή και παράδοση της Εκκλησίας μας. Ο Θεάνθρωπος Ιδρυτής της και οι μιμητές Του άγιοι δεν μίλησαν θεωρητικά υπέρ των πονεμένων συνανθρώπων, αλλά συμμερίσθηκαν τις αγωνίες τους και εβίωσαν τις κακουχίες τους εκουσίως από αγάπη προς αυτούς.

Παιδιά μου προσφιλέστατα,

Ο Θεός “ξενιτεύεται” από τους ουρανούς για να γεννηθεί στην αγκαλιά του ταπεινού σπηλαίου “μορφή δούλου λαβών” (Φιλιπ.2,7), χωρίς το κάλυμμα του κοσμικού κύρους και της αλαζονικής εξουσίας. Γίνεται οικειοθελώς φτωχός, μετανάστης, πρόσφυγας και θύμα της ανθρώπινης μισαλλοδοξίας. Γεννάται σε μία κωμόπολη μακρυά από την Ναζαρέτ, φυγαδεύεται στην Νειλόρρυτη Αίγυπτο, επανέρχεται ενδεής στην πατρώα γη, μετακινείται αδιάκοπα κηρύττοντας και θεραπεύοντας.

Με την Γέννησή Του η Αγάπη εισβάλλει στον κόσμο με σάρκα και οστά. Γίνεται ο μόνος αυθεντικός τρόπος ζωής χωρίς να είναι αποφυγή ευθύνης, χωρίς να μεταβάλλεται σε ενοχική σιωπή και ουδετερότητα έναντι του αδικουμένου και του πάσχοντος. Δεν προσφέρει κίβληλους παρηγορητικούς λόγους ή ψευδεπίγραφα ψίχουλα πολιτισμού προς τα εξουθενωμένα θύματα της κακότητός μας, αλλά μεταβάλλεται στη μοναδική Οδό, Αλήθεια και Ζωή για τις χιλιάδες εμπερίστατες ψυχές της Αφρικής, της Ασίας ή των παρυφών των μεγάλων δυτικών πόλεων που διψούν για την υπέρβαση του καθημερινού, αλλά και του αιωνίου θανάτου.

Σε αυτούς τους τόπους ας σπεύσουμε ως σύγχρονοι Μάγοι -εάν θέλουμε να μιλούμε για ενσυνείδητη χριστιανική ζωή- για να προσφέρουμε τα πολύτιμα δώρα της αγάπης μας, με όποιο τρόπο είναι δυνατόν. Να είστε βέβαιοι ότι στο θλιμμένο χαμόγελο αυτών των προσώπων θα απαντήσουμε τον Χριστό εξ ουρανών.

Μέσα από την καρδιά μου σας εύχομαι ο νεογέννητος Σωτήρ να σας προστατεύει και να σας χαρίζει πλούσιο το έλεός Του.

† Θ Ε Ο Δ Ω Ρ Ο Σ Β΄

Πάπας καί Πατριάρχης Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής

Εν τη Μεγάλη Πόλει της Αλεξανδρείας

Χριστούγεννα 2022

Το Χριστουγεννιάτικο μήνυμα του Οικουμενικού Πατριάρχη

 + Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Σ

ΕΛΕῼ ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ – ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ

ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ

ΠΑΝΤΙ Τῼ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

ΧΑΡΙΝ, ΕΛΕΟΣ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗΝ

ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΕΝ ΒΗΘΛΕΕΜ ΓΕΝΝΗΘΕΝΤΟΣ ΣΩΤΗΡΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ

Τιμιώτατοι ἀδελφοί Ἀρχιερεῖς,

Προσφιλέστατα τέκνᾳ ἐν Κυρίῳ,

Ἑορτάζει σήμερον ἡ Ἁγία Ἐκκλησία τήν κατά σάρκα Γέννησιν τοῦ προαιωνίου Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ, τό «ξένον καί παράδοξον» μυστήριον, τό «ἀποκεκρυμμένον ἀπό τῶν αἰώνων καί τῶν γενεῶν» (Κολ. α’, 26). Ἐν Χριστῷ ἀποκαλύπτεται ὁριστικῶς ἡ ἀλήθεια περί τοῦ Θεοῦ καί περί τοῦ ἀνθρώπου, ὡς θεολογικώτατα ἐξηγεῖ ὁ Ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας: «Ἄνθρωποι μέν κατά φύσιν ἡμεῖς, αὐτός δέ εἰς τό παρά φύσιν διά φιλανθρωπίαν καταδραμών, γέγονεν ἄνθρωπος. Δοῦλοι Θεοῦ κατά φύσιν ἡμεῖς ὡς ποιήματα· δοῦλος ἐχρημάτισε καί αὐτός εἰς τό παρά φύσιν ἐνεχθείς, ὅτε γέγονεν ἄνθρωπος. Ἀλλά καί τό ἐναντίον, Θεός κατ᾿ οὐσίαν αὐτός· θεοί καί ἡμεῖς εἰς τό παρά φύσιν ἀναβαίνοντες διά τήν χάριν· ἄνθρωποι γάρ· Υἱός κατά φύσιν αὐτός· υἱοί καί ἡμεῖς κατά θέσιν, ὡς εἰς ἀδελφότητα τήν πρός αὐτόν κεκλημένοι»[1].

«Γνώσεσθε τήν ἀλήθειαν, καί ἡ ἀλήθεια ἐλευθερώσει ὑμᾶς» (Ἰωάν. η’, 32). Ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός εἶναι «ἡ ὁδός καί ἡ ἀλήθεια καί ἡ ζωή» (Ἰωάν ιδ’ 6), εἶναι ὁ ἐλευθερωτής τοῦ ἀνθρώπου «ἐκ τῆς δουλείας τοῦ ἀλλοτρίου». Δέν ὑπάρχει ζωή καί ἐλευθερία χωρίς τήν Ἀλήθειαν ἤ ἐκτός τῆς Ἀληθείας. Τό νά δίδωμεν εἰς τήν ζωήν μας ὅ,τι νόημα ἐπιθυμοῦμεν δέν εἶναι ἐλευθερία, ἀλλά ἡ σύγχρονος ἐκδοχή τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος, ὁ αὐτοεγκλεισμός τοῦ ἀνθρώπου εἰς μίαν αὐτάρκη καί αὐτάρεσκον αὐτονομίαν, χωρίς αἰσθητήριον διά τήν ἀλήθειαν ὡς σχέσιν μέ τόν Θεόν καί μέ τόν συνάνθρωπον. Τά Χριστούγεννα εἶναι καιρός αὐτογνωσίας, κατανοήσεως τῆς διαφορᾶς μεταξύ «Θεανθρώ-που» καί «ἀνθρωποθεοῦ», συνειδητοποιήσεως τῆς σωτηριώδους χριστιανικῆς διδασκαλίας: «Οὐκ ἄνθρωπον ἀποθεωθέντα λέγομεν, ἀλλά Θεόν ἐνανθρωπήσαντα»[2].

Τό εὐάγγελον μήνυμα τῶν Χριστουγέννων συνηχεῖ ἐφέτος μέ τά τύμπανα τοῦ πολέμου καί τήν κλαγγήν τῶν ὅπλων εἰς τήν Οὐκρανίαν, ἡ ὁποία ὑφίσταται τάς δεινάς συνεπείας μιᾶς ἰταμῆς καί ἀδίκου εἰσβολῆς. Ὅλοι οἱ πόλεμοι εἶναι δι᾿ ἡμᾶς τούς Χριστιανούς ἀδελφοκτόνοι καί ἐμφύλιοι, εἶναι, ὡς διεκήρυξεν ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, «ἀπόρροια τοῦ ἐν τῷ κόσμῳ κακοῦ καί τῆς ἁμαρτίας»[3]. Εἰς τήν περίπτωσιν τῆς Οὐκρανίας ἰσχύουν προσέτι τά λόγια τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ περί τῶν συγχρόνων αὐτῷ αἱματηρῶν συγκρούσεων εἰς τήν Θεσσαλονίκην μεταξύ Ὀρθοδόξων, «κοινήν πλουτούντων μητέρα τήν ἱεράν Ἐκκλησίαν καί τήν εὐσέβειαν, ἧς ἀρχηγός καί τελειωτής Χριστός ὁ τοῦ Θεοῦ γνήσιος Υἱός, ὅς ἡμῶν οὐ Θεός μόνον, ἀλλά καί ἀδελφός εὐδόκησεν εἶναι, καί Πατήρ»[4].

Εἰς τό πρόσωπον τοῦ Χριστοῦ ἐτελέσθη ἡ «ἀνακεφαλαίωσις» τῶν πάντων, ἡ ἀνάδειξις τῆς ἑνότητος τοῦ γένους τῶν ἀνθρώπων καί τῆς ἱερότητος τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου, ἡ διάνοιξις τῆς ὁδοῦ πρός τό «καθ᾿ ὁμοίωσιν», καί ἀπεκαλύφθη ἡ εἰρήνη «ἡ ὑπερέχουσα πάντα νοῦν» (Φιλ. δ’, 7). Ὁ Χριστός εἶναι «ἡ εἰρήνη ἡμῶν» (Ἑφεσ. β’, 14), καί εἰς Αὐτόν εἶναι ἀφιερωμένος ὁ ἱστορικός καί ἐμβληματικός Ἱερός Ναός τῆς «Ἁγίας Εἰρήνης» εἰς τήν Πόλιν τοῦ Κωνσταντίνου.

Ὁ Σωτήρ ἡμῶν μακαρίζει τούς «εἰρηνοποιούς», ὅτι «υἱοί Θεοῦ κληθήσονται» (Ματθ. ε’, 9), προβάλλει τήν ἰδέαν τῆς δικαιοσύνης καί τῆς ἀγάπης ἀκόμη καί πρός τούς ἐχθρούς. Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία εὔχεται εἰς τήν Θείαν Λειτουργίαν «ὑπέρ τῆς ἄνωθεν εἰρήνης» καί «ὑπέρ τῆς εἰρήνης τοῦ σύμπαντος κόσμου». «Τήν σήν εἰρήνην καί τήν σήν ἀγάπην χάρισαι ἡμῖν, Κύριε ὁ Θεός ἡμῶν· πάντα γάρ ἀπέδωκας ἡμῖν», αἰτούμεθα δοξάζοντες τόν Δοτῆρα παντός ἀγαθοῦ κατά τήν Λειτουργίαν τοῦ Μεγάλου Βασιλείου. Ἡμεῖς, οἱ ὁποῖοι παρελάβομεν παρά τοῦ Θεοῦ τά πάντα, ὀφείλομεν, ὡς ἐξόχως εὐεργετηθέντες, νά ἀγωνιζώμεθα διά τήν εἰρήνην περισσότερον ἀπό τούς λοιπούς ἀνθρώπους, κατά τό Βιβλικόν: «Παντί δέ ᾧ ἐδόθη πολύ, πολύ καί ζητηθήσεται παρ᾿ αὐτοῦ» (Λουκ. ιβ’, 48). Ἐν τῇ ἐννοίᾳ ταύτῃ, ὅσα, ἀντιθέτως πρός τήν ἀρχήν αὐτήν, πράττονται ὑπό Χριστιανῶν δέν βαρύνουν τόν Χριστιανισμόν, ἀλλά ἐκείνους οἱ ὁποῖοι δροῦν κατά παράβασιν τῶν θείων προσταγμάτων.

Ποτέ εἰς τήν ἱστορίαν τῆς ἀνθρωπότητος, ἡ εἰρήνη μεταξύ τῶν λαῶν δέν ὑπῆρξεν αὐτονόητος κατάστασις, ἀλλά ἦτο πανταχοῦ καί πάντοτε ἀποτέλεσμα ἐμπνευσμένων πρωτοβουλιῶν, γενναιότητος καί αὐτοθυσίας, αντιστάσεως εἰς τήν βίαν καί ἀπορρίψεως τοῦ πολέμου ὡς μέσου λύσεως διαφορῶν, διαρκής ἀγών διά τήν δικαιοσύνην καί τήν προστασίαν τῆς ἀνθρωπίνης ἀξιοπρεπείας. Ἡ συμβολή των εἰς τήν εἰρήνην καί τήν καταλλαγήν ἀποτελεῖ πρώτιστον κριτήριον τῆς ἀξιοπιστίας τῶν θρησκειῶν. Ἀναμφιβόλως, εἰς τάς θρησκευτικάς παραδόσεις ὑπάρχουν κίνητρα ὄχι μόνον διά τήν ἐσωτερικήν εἰρήνην, ἀλλά καί διά τήν προαγωγήν καί τήν ἐγκαθίδρυσιν τῆς εἰρήνης τῆς κοινωνίας, διά τήν ὑπέρβασιν τῆς ἐπιθετικότητος εἰς τάς σχέσεις τῶν ἀτόμων καί τῶν λαῶν. Τό γεγονός αὐτό εἶναι ἰδιαιτέρως σημαντικόν εἰς τήν ἐποχήν μας, κατά τήν ὁποίαν προβάλλεται ἡ ἄποψις ὅτι ἡ εἰρήνη θά προέλθῃ ὡς ἀποτέλεσμα τῆς οἰκονομικῆς ἀναπτύξεως, τῆς ἀνόδου τοῦ βιοτικοῦ ἐπιπέδου, τῆς προόδου τῆς ἐπιστήμης καί τῆς τεχνολογίας, διά μέσου τῆς ψηφιακῆς ἐπικοινωνίας καί τοῦ διαδικτύου. Ἔχομεν τήν βεβαιότητα, ὅτι δέν εἶναι δυνατόν νά ὑπάρξῃ εἰρήνη τῶν λαῶν καί τῶν πολιτισμῶν, χωρίς τήν εἰρήνην τῶν θρησκειῶν, χωρίς τόν διάλογον καί τήν συνεργασίαν των. Ἡ πίστις εἰς Θεόν ἐνισχύει τόν ἀγῶνα δι᾿ ἕνα κόσμον εἰρήνης καί δικαιοσύνης, ἀκόμη καί ὅταν ἡ προσπάθεια αὐτή εὑρίσκεται ἐνώπιον ἀνυπερβλήτων, κατ᾿ ἄνθρωπον, ἐμποδίων. Πάντως, εἶναι άπαράδεκτον, ἐκπρόσωποι θρησκειῶν νά κηρύσσουν φανατισμόν καί νά ἀναρριπίζουν τήν φλόγα τοῦ μίσους.

Ἱερώτατοι καί Θεοφιλέστατοι ἀδελφοί καί ἀγαπητά τέκνα,

Χριστός γεννᾶται· δοξάσατε, Χριστός ἐξ οὐρανῶν· ἀπαντήσατε, Χριστός ἐπί γῆς· ὑψώθητε! Στοιχοῦντες τῇ προτροπῇ τοῦ Ἁγίου προκατόχου τῆς ἡμῶν Μετριότητος εἰς τόν Θρόνον τῆς Κωνσταντινουπολίτιδος Ἐκκλησίας Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, ἄς ἑορτάσωμεν τήν γενέθλιον ἡμέραν τοῦ Σωτῆρος τοῦ κόσμου ἐν πνευματικῇ εὐφροσύνῃ, «μή κοσμικῶς, ἀλλ᾿ ὑπερκοσμίως», φεύγοντες «πᾶν τό περιττόν καί ὑπέρ τήν χρείαν· καί ταῦτα πεινώντων ἄλλων καί δεομένων, τῶν ἐκ τοῦ αὐτοῦ πηλοῦ τε καί κράματος»[5]. Εὐχόμεθα πρός πάντας ὑμᾶς, κατανυκτικόν καί δοξολογικόν Ἅγιον Δωδεκαήμερον, τό ὁποῖον εἶναι ὄντως πλήρωμα χρόνου καί ἀκτίς τοῦ φωτός τῆς αἰωνιότητος. Εἴθε τό ἐπερχόμενον 2023 νά ἀποδειχθῇ, εὐδοκίᾳ καί χάριτι τοῦ δι᾿ ἡμᾶς τούς ἀνθρώπους καί διά τήν ἡμετέραν σωτηρίαν σαρκωθέντος Θεοῦ Λόγου, περίοδος εἰρήνης, ἀγάπης καί ἀλληλεγγύης, ἀληθής ἐνιαυτός τῆς χρηστότητος τοῦ Κυρίου.

Ἔτη πολλά καί εὐλογημένα!

Χριστούγεννα ‚βκβ’

† Ὁ Κωνσταντινουπόλεως

διάπυρος πρός Θεόν εὐχέτης πάντων ὑμῶν

[1] Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας, Ἡ Βίβλος τῶν Θησαυρῶν περί τῆς Ἁγίας καί Ὁμοουσίου Τριάδος, PG 75, 561.

[2] Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβής τῆς ὀρθοδόξου πίστεως, PG 94, 988.

[3] Ἡ ἀποστολή τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἰς τόν σύγχρονον κόσμον, Δ’, 1.

[4] Γρηγορίου Παλαμᾶ, Περί τῆς πρός ἀλλήλους εἰρήνης, PG 151, 10.

[5] Γρηγορίου Θεολόγου, Εἰς τά Θεοφάνια, εἴτουν Γενέθλια τοῦ Σωτῆρος, PG 36, 316.

Το Πολυκεντρικό Μουσείο Αιγών, σημείο αναφοράς για την αρχαία ιστορία, και τη σύγχρονη αναπτυξιακή δυναμική της Ημαθίας, εγκαινιάστηκε σήμερα από τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη

 Ένα όραμα δεκαετιών, το νέο, πολυμορφικό, κεντρικό κτήριο του Πολυκεντρικού Μουσείου Αιγών, εγκαινίασε σήμερα το πρωί ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, παρουσία της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνας Μενδώνη. Το μουσείο αποτελεί μια νέα, ολιστική και δυναμική προσέγγιση της σχέσης αρχαιολογικού χώρου - μουσείου – επισκέπτη. Ενσωματώνει και ενώνει το νέο κεντρικό κτήριο με το σύνολο του αρχαιολογικού χώρου των Αιγών (Βεργίνα), ο οποίος περιλαμβάνει το Ανάκτορο του Φιλίππου, την ταφική συστάδα των Τημενιδών, καθώς και το Μουσείο των Βασιλικών Τάφων. Το κεντρικό μουσειακό κτήριο, σχεδιάστηκε για να γίνει η νοηματική πύλη εισόδου στον αρχαιολογικό χώρο και στην ιστορία των Αιγών, στην ιστορία και τον πολιτισμό των Μακεδόνων, αλλά και στην ελληνιστική Οικουμένη, εφόσον εδώ θα φιλοξενηθεί η φυσική έδρα του ψηφιακού μουσείου «Μέγας Αλέξανδρος, από τις Αιγές στην Οικουμένη».

Όπως τόνισε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, «Ο αρχαιολογικός χώρος της Βεργίνας και των Αιγών με την παγκόσμια ακτινοβολία του συνιστά μόνο την απαρχή μιας πολιτιστικής παρακαταθήκης δεκάδων αιώνων. Και αυτή η πολυκεντρική ανάδειξη μέσα από τη λειτουργία του νέου μουσείου φιλοδοξεί παράλληλα με το αρχαίο κλέος να παρουσιάσει και τη γόνιμη διαδρομή του στα χρόνια. Γιατί το χθες οφείλει πάντα να διαρκεί στο σήμερα και να συμμετέχει στην οικοδόμηση του αύριο κάθε κοινωνίας.

Πρόκειται για μία προσπάθεια η οποία ξεπερνά όχι μόνον τα όρια της Ημαθίας, αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας. Τολμώ να πω ότι πρόκειται για μία σημαντική συμβολή στην εξέλιξη της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.

Το μουσείο αυτό, ενσαρκώνει μία νέα δυναμική προσέγγιση της σχέσης του με τον αρχαιολογικό χώρο, καθώς ενώνει όλο το κτιριακό συγκρότημα το οποίο έρχεται από το βαθύ ιστορικό παρελθόν. Το ανάκτορο του Φιλίππου, την ταφική συστάδα των Τημενιδών, αλλά φυσικά και τους βασιλικούς τάφους. Ακολουθεί με άλλα λόγια το οικιστικό μοντέλο της ίδιας της αρχαίας πόλης, ενός ανοιχτού άστεως, με επάλληλους οικισμούς γύρω από έναν κεντρικό πυρήνα».

Ο Πρωθυπουργός αναφέρθηκε σε δήλωση του Κωνσταντίνου Καραμανλή κατά την επίσκεψή του στον ίδιο χώρο το 1978, συνοδευόμενος από τον Μανώλη Ανδρόνικο. «Οι τάφοι της Βεργίνας και η έκθεση των μακεδονικών θησαυρών προκαλούν τον θαυμασμό γιατί έχουν καλλιτεχνική, ιστορική και -προσέξτε- προπαντός εθνική σημασία. Θα πρέπει όλοι οι Έλληνες να τους επισκεφτούν για να γνωρίσουν την ιστορία μας. Θα αισθανθούν υπερήφανοι και θα διαπιστώσουν την ενότητα του ελληνικού πολιτισμού», είχε αναφέρει τότε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Πιστεύω ότι και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Μανώλης Ανδρόνικος θα ήταν σήμερα ιδιαιτέρως υπερήφανοι», ανέφερε ο Πρωθυπουργός.

Στην ομιλία της η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη σημείωσε:

«Από την εποχή του Ανδρόνικου, το Υπουργείο Πολιτισμού και η Αρχαιολογική Υπηρεσία, όπως και η πανεπιστημιακή επιστημονική κοινότητα, εργάζονται συστηματικά και αδιάλειπτα για την αποκάλυψη, μελέτη, συντήρηση και ανάδειξη των τεράστιας μνημειακής σπουδαιότητας και αξίας κινητών και ακίνητων ευρημάτων των Αιγών, όπως επίσης και της ευρύτερης περιοχής της Ημαθίας, που περιλαμβάνει τη Βέροια, έδρα του Κοινού των Μακεδόνων, τη Μίεζα με την Σχολή του Αριστοτέλη, και δύο εκατοντάδες περίπου ακόμη ιστάμενα μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους.

Τα τελευταία χρόνια και με τη διασφάλιση επαρκούς χρηματοδότησης από ευρωπαϊκούς και εθνικούς πόρους, από τις δύο συνεχόμενες Προγραμματικές Περιόδους του ΕΣΠΑ 2007-2013 και 2014-2020, από το Εθνικό Σκέλος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και πολύ πρόσφατα και από το Ταμείο Ανάκαμψης, περατώθηκε ή έχει δρομολογηθεί ένας σημαντικός αριθμός έργων Πολιτισμού στην Κεντρική Μακεδονία και την Ημαθία. Σήμερα, στην Κεντρική Μακεδονία ολοκληρώνονται ή βαίνουν προς ολοκλήρωση 59 έργα από το Υπουργείο Πολιτισμού με συνολικό προϋπολογισμό 53.000.000 ευρώ κυρίως από το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα. Θα ήθελα από καρδιάς να ευχαριστήσω τον Περιφερειάρχη Απόστολο Τζιτζικώστα για την συναντίληψη και την εξαιρετική συνεργασία όλα αυτά τα χρόνια.

Παράλληλα, κ. Πρόεδρε, έχουμε ξεκινήσει 17 έργα, συνολικού προϋπολογισμού 16.000.000 από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Ειδικά, στην Ημαθία, οι Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού εκτελούν έργα, συνολικού προϋπολογισμού άνω των 20.000.000 ευρώ, που περιλαμβάνουν τη δημιουργία νέων ή τον εκσυγχρονισμό παλαιότερων μουσείων και πολιτιστικών κτηρίων, τη συνολική αναβάθμιση υποδομών και παρεχόμενων προς τους επισκέπτες υπηρεσιών, καθώς και έργα προώθησης της ίδιας της ανασκαφικής επιστημονικής έρευνας, της μελέτης και της τεκμηρίωσης των ευρημάτων, καθώς και της αξιοποίησής τους για μουσειολογικούς, παιδαγωγικούς και άλλους σκοπούς με παραδοσιακά και ψηφιακά μέσα.

Στην περίπτωση των Αιγών, ο σχεδιασμός των έργων είχε εξαρχής ως στόχο τη συστηματική και καθολική αποκατάσταση και ανάδειξη του ιδιαίτερα εκτενούς αρχαιολογικού χώρου, ώστε να εξελιχθεί σε ένα τεράστιο αρχαιολογικό πάρκο με σύγχρονες και υψηλού επιπέδου υποδομές και υπηρεσίες, το οποίο θα προσφέρει στους επισκέπτες πλήρη, ενιαία και ολοκληρωμένη γνώση και εμπειρία της ιστορίας της πόλης των Αιγών, των βασιλέων της και της ευρύτερης Μακεδονίας.

Έχει ήδη περατωθεί η κυρίως φάση ανάπλασης και ανάδειξης της περιοχής του Ανακτόρου και της Νεκρόπολης, έκτασης σχεδόν 550 στρεμμάτων, την οποία το καλοκαίρι του 2021 αποδώσαμε στο κοινό ως επισκέψιμο δενδροφυτεμένο χώρο αρχαιολογικής και φυσιολατρικής περιήγησης. Με τις εργασίες στερέωσης, συντήρησης και αναστήλωσης του Ανακτόρου, καθώς και το έργο της δημιουργίας του ψηφιακού μουσείου «Μέγας Αλέξανδρος, από τις Αιγές στην Οικουμένη» να οδεύουν επίσης σταδιακά προς ολοκλήρωση, στο τέλος του 2023, σήμερα εγκαινιάζεται ένα ακόμη μεγάλο και εμβληματικό έργο: το Νέο Μουσείο ως μέρος του Πολυκεντρικού Μουσείο των Αιγών».

Το Πολυκεντρικό Μουσείο των Αιγών στην παρούσα φάση συναπαρτίζουν οι εξής ενότητες:

Το κεντρικό μουσειακό κτήριο: Το έργο εντάχθηκε το 2010 και ολοκληρώθηκε η κατασκευή του κελύφους το 2016. Μεταξύ των ετών 2014-2016 ολοκληρώθηκε η ανάταξη/αναστήλωση του άνω ορόφου του προπύλου και τμήματος των πλευρικών στοών του ανακτόρου που παρουσιάζεται στο μεγάλο αίθριο του μουσείου.

Το Μουσείο των βασιλικών τάφων με τον τάφο του Φιλίππου Β΄.

Το αρχαιολογικό πάρκο της νεκρόπολης με την βασιλική ταφική συστάδα των Τημενιδών.

Το ανάκτορο και το θέατρο.

Η κατάγραφη εκκλησία του Αγίου Δημητρίου που βρίσκεται στο ανατολικό άκρο του αρχαιολογικού χώρου.

Στο σύνολο αυτό διαδοχικά μπορούν να προστίθενται όποια μνημεία, συστάδες μνημείων ή τμήματα του αρχαιολογικού χώρου συντηρούνται, οργανώνονται και μπορούν να δεχθούν επισκέπτες.

Το έργο, με συνολικό προϋπολογισμό 18.154.190 ευρώ, υλοποιήθηκε σε δύο φάσεις και χρηματοδοτήθηκε από το ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας- ΕΣΠΑ 2007-2013 και ΕΣΠΑ 2014-2020. Η α΄ φάση αφορούσε στην κατασκευή του κτηρίου, στη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου, στην αναστήλωση του τμήματος του ανακτόρου που βρίσκεται στο μεγάλο αίθριο, στην εκπόνηση μελετών, τη συντήρηση των ευρημάτων. Η β΄ φάση αφορούσε στην δημιουργία των εκθέσεων, την ολοκλήρωση των φυτεύσεων του περιβάλλοντος χώρου και τον εξοπλισμό του μουσείου.

Το κεντρικό κτήριο του Μουσείου, εκτός από το εισαγωγικό έκθεμα «παράθυρο στον κόσμο του Μεγάλου Αλεξάνδρου» φιλοξενεί πέντε εκθέσεις:

Την έκθεση αρχιτεκτονικών μελών με κεντρικό έκθεμα το αναταγμένο τμήμα του Ανακτόρου: Στο μεγάλο αίθριο του μουσείου, σε προστατευμένο χώρο, έχει αναταχθεί ένα τμήμα μήκους 30 μέτρων του άνω ορόφου του κεντρικού τμήματος της πρόσοψης του ανακτόρου των Αιγών.

Την έκθεση γλυπτών, η οποία αφορά σε ευρήματα από τις πολύχρονες ανασκαφές στον ευρύτερο αρχαιολογικό χώρο των Αιγών.

Την κεντρική έκθεση «Αιγών μνήμη», στην οποία εκτίθενται ευρήματα από τις ανασκαφές των Αιγών: Παρουσιάζονται ευρήματα που αποκαλύπτουν την ταυτότητα της πόλης, ίχνη λατρευτικών τελετών, την ίδρυση του Ανακτόρου.

Την περιοδική έκθεση «Οικουμένης Αντίδωρον» που γίνεται σε συνεργασία με το Νομισματικό Μουσείο και τον συλλέκτη Θεόδωρο Αραβάνη: Η περιοδική έκθεση «Οικουμένης Αντίδωρον» προσπαθεί να προσεγγίσει το φαινόμενο της Ελληνιστικής Οικουμένης, της επέκτασης του ελληνικού πολιτισμού έως την Άπω Ανατολή, μέσω των μορφών των πρωταγωνιστών των εξελίξεων, όπως απεικονίζονται στα νομίσματα, τα επίσημα σύμβολα της ισχύος και της εξουσίας τους.

Την εικαστική έκθεση «Ύλης μνήμη» με έργα του ζωγράφου Χρήστου Μποκόρου που δημιουργήθηκαν ειδικά για την παρουσίαση στο μουσείο των Αιγών.

Οι παραπάνω εργασίες πραγματοποιήθηκαν από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ημαθίας με την υποστήριξη των αρμοδίων Διευθύνσεων του Υπουργείου Πολιτισμού, με  χρηματοδότηση από τον το ΠΕΠ-ΕΣΠΑ 2014-2020 και από τον προϋπολογισμό του ΥΠΠΟΑ. 

(Δελτίο Τύπου)

Αναδεικνύεται το αγροκτηνοτροφικό απόθεμα του π. βασιλικού Κτήματος Τατοΐου

Στο πλαίσιο της πολιτικής στρατηγικής του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού για την ανάπτυξη του π. βασιλικού κτήματος του Τατοϊου και την εφαρμογής καλών πρακτικών, υπεγράφη από την Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη και τον Πρύτανη του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών Σπυρίδωνα Κίντζιο, Προγραμματική Σύμβαση  με αντικείμενο  τη  μελέτη και ανάδειξη του αγροκτηνοτροφικού αποθέματος.

Η Προγραμματική Σύμβαση εντάσσεται στην στρατηγική συνεργασιών του Υπουργείου για την διεπιστημονική προσέγγιση των πολιτιστικών αγαθών του κτήματος, με αξιοποίηση επιστημόνων ανάλογης εξειδίκευσης και εμπειρίας, και τη σύναψη Προγραμματικών Συμβάσεων με εξωτερικούς φορείς εγνωσμένου κύρους.

Σύμφωνα με την πολιτική του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού για την ανάπτυξη του κτήματος, ο τομέας της Αγροτικής Οικονομίας αποτελεί μία από τις πέντε θεματικές κατευθύνσεις (Ιστορία και Πολιτισμός, Υπαίθρια Άθληση και Αναψυχή, Αγροτική Οικονομία, Έρευνα και Γνώση, Ευεξία και Ηρεμία) της μελέτης βιωσιμότητας του κτήματος. Η συγκεκριμένη θεματική σκοπό έχει να αναβιώσει ουσιαστικά τον αγροτικό χαρακτήρα που είχε στο παρελθόν το κτήμα, να αξιοποιήσει το brand name του κτήματος για τα προϊόντα, και να αποτελέσει πρόσθετο πόλο έλξης, διευρύνοντας την περίοδο και τον χρόνο παρουσίας των επισκεπτών.

Οι αγροκτηνοτροφικές δραστηριότητες ήταν βασικό στοιχείο της λειτουργίας του κτήματος από την εποχή του Γεωργίου Α'. Τα πρώτα κτήρια βοηθητικής και αγροτικής χρήσης εμφανίζονται στην περιοχή γύρω από το Ανάκτορο στο τοπογραφικό σχέδιο του Kaupert (1875), ενώ η αγροκτηνοτροφική παραγωγή συνεχίστηκε έως τα μέσα του 20ού αιώνα με προϊόντα τα οποία έφεραν την ετικέτα του κτήματος.

Μέσω της Προγραμματικής Σύμβασης, το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών συντάσσει τις κατευθυντήριες οδηγίες και αναδεικνύει καλές πρακτικές σε επίπεδο υποδομών και δράσεων για τον αγροκτηνοτροφικό τομέα. Μέσω των Τμημάτων Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής του Ανθρώπου και Επιστήμης Φυτικής Παραγωγής θα τεκμηριώσει επιστημονικά αντικείμενα αγροκτηνοτροφικής χρήσης που βρέθηκαν στους χώρους του κτήματος, ώστε να συντηρηθούν και να αναδειχθούν ως μουσειακά τεκμήρια, και θα προκρίνει τις βέλτιστες πρακτικές για αναβίωση τομέων της αγροκτηνοτροφικής παραγωγής. Οι δράσεις που προβλέπονται από το ερευνητικό έργο είναι :

·     Συγκέντρωση και καταγραφή υφιστάμενων στοιχείων και πληροφοριών, με στόχο την τεκμηρίωση και ανάδειξη των αντικειμένων που σχετίζονται με την αγροκτηνοτροφική παραγωγή.

·     Ιστορική έρευνα αναφορικά με την αγροκτηνοτροφική παραγωγή στο π. βασιλικό Κτήμα Τατοΐου και προτάσεις επανεκκίνησής της.

·     Επιλογή διακεκριμένων προϊόντων προς πώληση ή/και χρήση στα εδεσματολόγια (μενού) των χώρων φιλοξενίας και εστίασης του Κτήματος.

Το πρόγραμμα υλοποιείται από την Ερευνητική Ομάδα Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, το οποίο διαθέτει μοναδική για τον ελληνικό χώρο εμπειρία σε αντίστοιχα προγράμματα με αντικείμενο τον αγροκτηνοτροφικό τομέα. Μέλη της Ερευνητικής Ομάδας είναι οι Δρ. Θεοφύλακτος Μασούρας, Καθηγητής του Τμήματος Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής του Ανθρώπου και Δρ. Πηνελόπη Μπεμπέλη, Καθηγήτρια του Τμήματος Επιστήμης Φυτικής Παραγωγής. 

(Δελτίο Τύπου)

Τρία παρθενώνια θραύσματα επιστρέφονται από το Βατικανό στην Αθήνα

 Tο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού χαιρετίζει την απόφαση του Πάπα Φραγκίσκου, η οποία ανακοινώθηκε από το Βατικανό, για την επιστροφή στην Ελλάδα των τριών  θραυσμάτων  από την ζωφόρο και τη μετόπη του Παρθενώνα -τα οποία φυλάσσονταν, από τον 19ο αιώνα, στις πολύτιμες συλλογές των Μουσείων του Βατικανού.

Μετά από παράκληση του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου η Αυτού Αγιότης ο Πάπας Φραγκίσκος ευαρεστήθηκε να επιστρέψει δια της εκκλησιαστικής Αρχής της Ελλάδας τα θραύσματα από τα παρθενώνια Γλυπτά.

Στη «δωρεά» του Πάπα Φραγκίσκου, η οποία γίνεται προς τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, τονίζεται ο πνευματικός και φιλάδελφος χαρακτήρας της παπικής χειρονομίας προς την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος.

Εκφράζεται η ευγνωμοσύνη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και προσωπικά της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνας Μενδώνη, για τη γενναιόδωρη απόφαση του Πάπα Φραγκίσκου.

 Η απόφαση αυτή έρχεται αρωγός στην εργώδη προσπάθεια που καταβάλλει η Ελληνική Κυβέρνηση και προσωπικά ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ήδη από τον Ιούλιο 2019, για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο  και την επανένωσή τους  με εκείνα που εκτίθενται στο Μουσείο της Ακρόπολης.

(Δελτίο Τύπου)

Πίστυρος: Ένα σπουδαίο μεταλλευτικό κέντρο στην αρχαία Μακεδονία

Η Πίστυρος ιδρύθηκε από Θάσιους τον 7ο π.Χ. αιώνα στα όρια Καβάλας-Ξάνθης και οι τεχνίτες της επεξεργάζονταν άργυρο, χαλκό, σίδηρο και χρυσό.

Μια μικρή αρχαία πόλη σε ένα κομβικό σημείο στη Μακεδονία, με πλούσια αποθέματα σε άργυρο, χαλκό, σίδηρο και χρυσό, από τα γειτονικά μεταλλεία της Λεκάνης στο Παγγαίο, ήταν το κέντρο προμήθειας σε μετάλλευμα για τον αρχαίο ελληνικό κόσμο.

Η Πίστυρος έφερε ισχυρή οχύρωση, ένα εντυπωσιακό ιερό και η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως πλήθος ευρημάτων που μαρτυρούν την σύντομη, αλλά ενδιαφέρουσα ιστορία της.

Ο αρχαιολογικός χώρος της Πιστύρου βρίσκεται δίπλα στην παλαιά οδική αρτηρία Καβάλας-Ξάνθης, σε απόσταση 18 χλμ. ανατολικά της Καβάλας, έξω από το χωριό Ποντολίβαδο. Η επιλογή της θέσης για την ίδρυση και την άνθηση της πόλης δεν ήταν τυχαία, καθώς σε κοντινή απόσταση υπήρχε μια λίμνη με υφάλμυρο νερό και άφθονα ψάρια.

Μαρτυρείται από τον Ηρόδοτο, ο οποίος την αναφέρει δύο φορές ως «πόλι ἑλληνὶδα παραθαλασσία και ἡπειρώτιδα», γεγονός που προδίδει ένα αστικό κέντρο με ελληνικούς θεσμούς.

Οι πρώτες συστηματικές ανασκαφές έγιναν τη δεκαετία του 1970 για τη διάνοιξη καναλιού στον Νέστο, εδώ και 8 χρόνια όμως ο αρχαιολογικός χώρος ανασκάπτεται συστηματικά υπό τη διεύθυνση του αρχαιολόγου και Επίτιμου Διευθυντή του υπουργείου Πολιτισμού, Στρατή Παπαδόπουλου.

Η Πίστυρος ήταν μια μικρή πόλη που ιδρύθηκε από τους Θάσιους τον 7ο π.Χ. αιώνα και κατά το β΄ μισό του 6ου αιώνα π.Χ. οι Θάσιοι ανέπτυξαν έντονη εμπορική δραστηριότητα, όπως αποκαλύπτουν τα νομίσματα, η άφθονη εισηγμένη θασιακή κεραμική και το εντυπωσιακό τείχος από θασιακής προέλευσης μαρμαροπλίνθους, αλλά και μια εγχάρακτη επιγραφή στην εσωτερική όψη της βόρειας εισόδου, που αναγράφει το εθνικό «ΘΑCΙΩΝ».

Η λειτουργία της ως μεταλλευτικό κέντρο αποδεικνύεται από την εύρεση θραυσμάτων από το εσωτερικό τοίχωμα μεταλλευτικής καμίνου -εύρημα σπάνιο για τα αρχαιολογικά δεδομένα-, από την μεγάλη ποσότητα μεταλλεύματος, αλλά και από την ύπαρξη ισχυρής οχύρωσης. Σύμφωνα με τον κ. Παπαδόπουλο, οι μεγάλες ποσότητες αρχαιομεταλλουργικών κατάλοιπων τόσο εντός όσο και εκτός των τειχών, όπως και η μελέτη των σκωριών, δείχνουν κατεργασία μετάλλου για προσπορισμό και συγκεκριμένα χαλκού, αργύρου, σιδήρου, πιθανόν και χρυσού.

Αν και δεν υπάρχουν τεκμήρια για τα αντικείμενα που κατασκευάζονταν, εκτιμάται ότι αυτά ήταν όπλα, εργαλεία, κοσμήματα, αλλά και νομίσματα. Δεν αποκλείεται πάντως το εμπόριο να αφορούσε σε πρώτη ύλη, σε επεξεργασμένο δηλαδή μετάλλευμα.

Παρότι ήταν μια πόλη μικρή σε έκταση, μόλις 10 στρεμμάτων, η Πίστυρος ήταν ένα σπουδαίο μεταλλευτικό και εμπορικό κέντρο της αρχαιότητας και με σύγχρονους όρους θα έλεγε κανείς πως ήταν ένα «χρηματιστηριακό κέντρο» της αρχαίας Μακεδονίας.

Τη σπουδαιότητά της μαρτυρά το μνημειακό τείχος, το οποίο προστάτευε τον...θησαυρό που υπήρχε στο εσωτερικό του, το άφθονο δηλαδή και ακριβό μετάλλευμα.

Η ανασκαφή, που για φέτος ολοκληρώθηκε πριν από λίγες μέρες με τη συμμετοχή και φοιτητών από τα πανεπιστήμια Πάτρας και Ιωαννίνων, αποκάλυψε το σύνολο του τειχίσματος με τους πύργους και μία μοναδική αμαξιτή πύλη στο νοτιοανατολικό άκρο της πόλης, με δίφυλλες θύρες και παραστάδες (πλαϊνοί δοκοί) μεγάλων διαστάσεων. Μια δεύτερη πύλη εντοπίστηκε στο βορειοανατολικό άκρο της οχύρωσης και εξυπηρετούσε την πρόσβαση στη βασική οδική αρτηρία της πόλης.

Άφθονα παράγωγα επεξεργασίας μεταλλευμάτων οδηγούν στο συμπέρασμα πως υπήρχε εργαστήριο μεταλλουργίας. Επιπλέον σε μία από τις δύο ορθογώνιες δεξαμενές που βρέθηκαν, καταλήγει ένας σωλήνας μολύβδου, που μετέφερε υγρό σε αγγείο, μάλλον αμφορέα και θεωρείται πιθανή η ταυτότητα του χώρου ως οινοποιείο με δωμάτια μεταφοράς και πλυσίματος του καρπού, ληνούς και υπολήνια.

Ανασκάφτηκε επίσης ένα μεγάλο κτηριακό συγκρότημα, στην αυλή του οποίου εντοπίστηκαν κατασκευές που φαίνεται να σχετίζονται με τις μεταλλουργικές δραστηριότητες των ενοίκων του, αλλά και ένα μονόχωρο τετράγωνο κτήριο με κτιστά έδρανα στο εσωτερικό του που δεν αποκλείεται να είχε δημόσιο χαρακτήρα, -ίσως ένα μικρό Βουλευτήριο κατ' αντιστοιχία της αποκαλούμενης έδρα των πολιταρχών στην αγορά της Πέλλας-, αλλά και οικίες.

Στα δυτικά μιας πλατείας εντοπίστηκε το ιερό της Πιστύρου. Η έρευνα αποκάλυψε μικρό δίχωρο ναό που ακολουθεί την παράδοση των ναών των Κυκλάδων και της Θάσου, με τονισμένο τον κατά πλάτος άξονά του. Από τα ευρήματα στον σηκό ξεχωρίζουν ένα μεγάλο τριβείο εν είδη ‘τράπεζας προσφορών’, αγγείο για σπονδές εν είδει ‘ιερού βόθρου’, γυναικεία ειδώλια που απεικονίζουν πιθανόν την Αφροδίτη και η πήλινη εστία, διηρημένη σε 4 τμήματα που διακοσμούνται με έλικες.

Σε απόσταση 5 μέτρων βόρεια του ναού εντοπίστηκε τετράγωνος κτιστός βωμός και μεταξύ ναού και βωμού αναπτύσσεται λιθόστρωτη αυλή για τις συναθροίσεις.

Μεγάλα δωμάτια στα ανατολικά και στα δυτικά του βωμού έδωσαν σημαντικό αριθμό αγνύθων (υφαντικά βάρη), κάτι που είναι σύνηθες στη Μακεδονία σε ιερά γυναικείων θεοτήτων, όπως η Αθηνά, η Αφροδίτη, η Άρτεμις και η Μητέρα των Θεών. Έτσι υποστηρίζεται η άποψη πως στο ιερό της Πιστύρου υπήρχε έντονη υφαντική παραγωγή στην υπηρεσία της θεότητας που λατρεύονταν.

Ένας αύλειος χώρος με βάθρα στηλών και αναθήματα ανασκάφτηκε στα ανατολικά του ναού. Το σημαντικότερο εύρημα της περιοχής αυτής είναι η επιγραφή που μαρτυρεί την λατρεία του Διός Σωτήρος και του Βασιλέως Φιλίππου. Η επιγραφή χρονολογείται στα μέσα του 3ου αιώνα π.Χ., και αφορά πιθανότατα τον Φίλιππο Β'. Στον κεντρικό τομέα της πόλης βρέθηκε εργαστήριο αγγειοπλαστικής που χρονολογήθηκε στον 3ο π.Χ. αιώνα και παρόμοιό του έχει ανασκάψει επίσης ο κ. Παπαδόπουλος στα Λιμενάρια της Θάσου.

Η συστηματική ανασκαφή στην αρχαία Πίστυρο απέδωσε σημαντικά κινητά ευρήματα που χρονολογούνται από το τέλος του 7ου ως τον 1ο αιώνα π.Χ.: άφθονη εισαγόμενη και τοπική κεραμική, μεγάλο αριθμό ενσφράγιστων κεράμων και αμφορέων, πολλά τέχνεργα υφαντικής, ειδώλια, νομίσματα, εργαλεία και κοσμήματα. Πλήθος αγγείων φαίνεται πως έχουν εισαχθεί από τη Θάσο, τις Κυκλάδες, από τα παράλια της Μικράς Ασίας και την Αττική.

Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι επιγραφές που έχουν χαραχθεί στο μέτωπο των αρχαϊκών δόμων, σε παριανό αλφάβητο, σε αρκετές περιπτώσεις, «ἐπὶ τὰ λαιά» (προς τα αριστερά). Χαράσσονται τα πρώτα τρία ή τέσσερα γράμματα ονομάτων, όπως συμβαίνει και στην οχύρωση της Θάσου, όπου έχουν αποδοθεί σε λατόμους και ιδιοκτήτες λατομείων. Στην Πίστυρο οι οι επιγραφές είναι αρκετές δεκάδες και μεταξύ τους επαναλαμβάνονται συχνά τα ονόματα Επιγ(ένης), Γλαυ(κος) και Μιμ(ος).

Η πόλη ήταν σε πλήρη ανάπτυξη από τον 7ο π.Χ. αιώνα μέχρι το τέλος του 2ου π.Χ. αιώνα και είναι άγνωστο ακόμη πότε, πώς και γιατί οι κάτοικοί της την εγκατέλειψαν. Αν και υπάρχουν ενδείξεις για σεισμική δραστηριότητα στην περιοχή, θεωρείται πολύ πιθανόν να έπαψε να κατοικείται για λόγους οικονομικούς. Δεν αποκλείεται δηλαδή ένα άλλο μεταλλευτικό κέντρο να εμφανίστηκε στην ίδια περιοχή και να πήρε αυτό το σκυτάλη της παραγωγής και εμπορίας.

* Οι φωτογραφίες παραχωρήθηκαν από τον αρχαιολόγο-διευθυντή της ανασκαφής, Επίτιμο Διευθυντή του υπουργείου Πολιτισμού, Στρατή Παπαδόπουλο.

(Πηγές: Ανασκαφή, Μ. Ριτζαλέου,Voria)

Οι αρχαιότητες του Μετρό Θεσσαλονίκης «στις ράγες»

 

Ως σύγχρονος μουσειακός χώρος, έκθεσης και αποθήκευσης, θα λειτουργήσει το κτήριο στη διασταύρωση των τροχιογραμμών (crossover) στον Σταθμό «Σιντριβάνι» για τις αποσπασμένες αρχαιότητες και τα κινητά ευρήματα των ανασκαφών του Μητροπολιτικού Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης. Το νέο μουσείο θα έχει ως κύριο άξονα αφήγησης την πολεοδομική εξέλιξη της πόλης, κατά μήκος της κεντρικής αρτηρίας της. Το Μουσείο θα φιλοξενήσει και θα αναδείξει μέρος των κινητών ευρημάτων και τις αποσπασμένες αρχαιότητες, που αποκαλύφθηκαν κατά την κατασκευή του Μετρό, και χωροθετείται εντός της Πανεπιστημιούπολης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, νότια της κεντρικής βιβλιοθήκης. Οι πολυετείς ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του έργου κατασκευής του Μητροπολιτικού Σιδηροδρόμου, στη Θεσσαλονίκη, έφεραν στο φως περίπου 300.000 κινητά ευρήματα και απέδωσαν έναν μεγάλο αριθμό αποσπασμένων αρχαιοτήτων.​

Όπως δήλωσε η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη «Οι αποσπασμένες και προσωρινά αποθηκευμένες αρχαιότητες αποτελούν σπάνιο υλικό, που συνιστούν τεκμήρια της ιστορικής εξέλιξης της Θεσσαλονίκης, καθώς προσφέρουν τη δυνατότητα προσέγγισής της, μέσα από τις υποδομές της αρχαίας πόλης, τα δημόσια δίκτυα, την τεχνολογία των κατασκευών και την οικοδομική της ιστορία. Επιπλέον, πρόκειται για αρχαίες κατασκευές, μεγάλης κλίμακας, που λόγω των διαστάσεών τους δεν είναι δυνατόν να φιλοξενηθούν σε συμβατικό κτήριο. Το ορθογώνιο υπόγειο κτίσμα στη διασταύρωση των τροχιογραμμών (crossover) στο Σταθμό «Σιντριβάνι», που παραπέμπει σε ανασκαφική τομή και διαθέτει στατική επάρκεια σε μεγάλα φορτία, αποτελεί τον ιδανικό χώρο για την απόθεση και ανάδειξή τους. Το Μουσείο στο κτήριο του Crossover θα λειτουργεί αυτόνομα και, συγχρόνως, παράλληλα με το Μουσείο του Μετρό, που ήδη διαμορφώνεται για να λειτουργήσει, εντός του διατηρητέου κτηρίου στρατωνισμού, στο Μητροπολιτικό Πάρκο Παύλου Μελά. Τα ευρήματα που θα φιλοξενηθούν σε αυτά τα δύο μουσεία αφηγούνται και αναδεικνύουν την πολεοδομική εξέλιξη στο παλίμψηστο της Θεσσαλονίκης».

Το Μουσείο, στο Σταθμό «Συντριβάνι», θα αναπτυχθεί σε τέσσερα επίπεδα συνολικής επιφάνειας 6.370 τ.μ. Για την εξυπηρέτηση της μουσειακής χρήσης, αλλά και για την σύνδεση του κτηρίου με την πόλη δημιουργούνται υπέργειοι χώροι. Τα επίπεδα -1 και -2 θα λειτουργήσουν, κυρίως, ως εκθεσιακοί χώροι για τις αρχαιότητες, που αποσπάστηκαν από τις ανασκαφές. Εξέχουσα θέση μεταξύ αυτών κατέχει το τμήμα του decumanus maximus, που προέρχεται από την ανασκαφή του σταθμού «Αγία Σοφία». Αρχικά το τμήμα αυτό της οδού είχε σχεδιαστεί να επανατοποθετηθεί στον ίδιο τον σταθμό. Όμως, τροποποιήσεις που έγιναν στον σταθμό αυτό το 2017, κατέστησαν αδύνατη την εκεί επαναφορά του. Στο επίπεδο -3 θα εγκατασταθούν μουσειακές αποθήκες για τα κινητά ευρήματα των ανασκαφών, τμήμα των οποίων θα είναι προσβάσιμο στο κοινό. Στο ίδιο επίπεδο προβλέπεται και η εγκατάσταση όλων των απαραίτητων συνοδευτικών λειτουργιών.

Με απόλυτη συνέπεια τηρείται το χρονοδιάγραμμα για την ολοκλήρωση των μελετών επανατοποθέτησης των προσωρινά αποσπασθεισών αρχαιοτήτων στο Μετρό Θεσσαλονίκης, όπως είχε ανακοινωθεί από την Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, στη Θεσσαλονίκη τον παρελθόντα Σεπτέμβριο.

Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, εντός του διμήνου Οκτωβρίου-Νοεμβρίου 2022 θα έχουν ολοκληρωθεί και θα έχουν εξεταστεί από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο οι μελέτες επανατοποθέτησης των προσωρινά αποσπασθέντων ευρημάτων σε συνδυασμό με τις μελέτες συντήρησης και ανάδειξής τους. Ήδη το ΚΑΣ γνωμοδότησε ομοφώνως θετικά για την μελέτη επαναφοράς του κρηναίου οικοδομήματος, που είχε αποσπασθεί το 2017, στη βόρεια είσοδο του σταθμού «Αγία Σοφία», ανατολικά της μαρμαρόστρωτης πλατείας. Η επανατοποθέτηση του μνημείου προβλέπεται να ολοκληρωθεί εντός του τρέχοντος έτους. Προ μερικών εβδομάδων ολοκληρώθηκε η επαναφορά της μαρμαρόστρωτης πλατείας, του στυλοβάτη και των κιόνων. Το μνημειακό σύνολο αποτελεί το πλέον επιβλητικό και πολυτελές αρχιτεκτόνημα του είδους, που έχει αποκαλυφθεί μέχρι σήμερα στην Θεσσαλονίκη, όχι μόνον ως προς τις διαστάσεις του αλλά και ως προς την κατάσταση διατήρησής του. Οι αρχαιότητες που αποκαλύφθηκαν κατά την διάρκεια των εργασιών κατασκευής του Μετρό στον σταθμό «Αγία Σοφία» είναι ισάξιας, αν όχι μεγαλύτερης, επιστημονικής σημασίας απ΄ ότι οι αρχαιότητες του σταθμού «Βενιζέλου».

Η ανοικοδόμηση του κρηναίου τοποθετείται στα χρόνια των διαδόχων του Κωνσταντίνου Α΄, στο ίδιο πολεοδομικό πρόγραμμα, με τον μαρμαρόστρωτο δρόμο. Το πιόσχημο νυμφαίο ανήκει στον τύπο με θεατρική πρόσοψη (scaenae frons) και ανοικοδομήθηκε σε επαφή με τη βόρεια οικοδομική γραμμή του decumanus maximus καταργώντας τμήμα του πεζοδρομίου και της βόρειας στοάς του δρόμου. Στην αρχική του μορφή ήταν ευθύγραμμο. Αργότερα προστέθηκαν τα πλαϊνά σκέλη. Τη λειτουργία του νυμφαίου εξυπηρετούσαν υδρευτικές υποδομές, δεξαμενή τροφοδοσίας καθώς και ένα πολύπλοκο και πυκνό δίκτυο αγωγών, υδροδοτικών και αποχετευτικών, που κατασκευάστηκαν πάνω στα ερείπια αστικών επαύλεων του 3ου-4ου αιώνα. Το μνημείο εμφανίζει συνεχείς μετασκευές, καθ' όλη τη διάρκεια του 5ου και του 6ου αιώνα. Στην οικοδομική φάση, που προστέθηκαν τα κάθετα πλευρικά σκέλη, διαμορφώθηκε, στην κύρια όψη του, μία ορθογώνια ανοικτή δεξαμενή, στο επίπεδο του δρόμου. Σε επόμενη φάση, διαμορφώθηκε πιόσχημος αναβαθμός, με χαμηλή ανοιχτή δεξαμενή και μαρμάρινες λεκανίδες, οι οποίες στηρίζονται σε ολόγλυφες λεοντοκεφαλές. Οι κάθετες επιφάνειες καλύπτονται είτε με ανάγλυφες μαρμάρινες πλάκες, είτε με ακόσμητες πλάκες μαρμάρου. Η κρήνη συνέχισε να λειτουργεί μέχρι τους σεισμούς του 7ου αιώνα, οπότε και ανακατασκευάζεται ως μικρή δεξαμενή, πάνω στο δυτικό σκέλος του αρχικού κτίσματος, με την επαναχρησιμοποίηση παλαιότερων μαρμάρινων μελών από το ίδιο το μνημείο.

(Δελτίο Τύπου ΥΠΠΟΑ)

Aνοικτή πρόσκληση για υποβολή εργασιών στο 3º Συνέδριο Τοπικής Ιστορίας Παγγαίου

Ο Δήμος Παγγαίου και η Ιερά Μητρόπολη Ελευθερουπόλεως με ιδιαίτερη χαρά προσκαλούν όλους τους ενδιαφερόμενους να συμμετάσχουν παρουσιάζοντας ανακοινώσεις στο 3ο Συνέδριο Τοπικής Ιστορίας Παγγαίου, που θα πραγματοποιηθεί την άνοιξη του 2023 στην Ελευθερούπολη Παγγαίου. Συγκεκριμένα δίνεται η δυνατότητα σε όλους τους ενδιαφερόμενους που ασχολούνται με την αρχαιολογική, ιστορική και λαογραφική έρευνα σε όλες τις μορφές τους, να παρουσιάσουν πρωτότυπες εργασίες, οι οποίες δεν έχουν δημοσιευθεί μέχρι τώρα, ούτε έχουν ανακοινωθεί από το βήμα άλλου συνεδρίου ή εκδήλωσης. Οι εργασίες θα πρέπει να αφορούν την ευρύτερη περιοχή του Παγγαίου όρους, αλλά και του Συμβόλου όρους.

Οι περιλήψεις των εργασιών πρέπει να αποσταλούν ηλεκτρονικά στη διεύθυνση topiki-istoria@dimospaggaiou.gr μέχρι τις 10 Ιανουαρίου 2023 σε ένα αρχείο το όνομα του οποίου θα περιλαμβάνει το όνομα του συγγραφέα και 2-3 λέξεις από τον τίτλο (π.χ. «Παπαδόπουλος-Ιστορία του Παγγαίου.doc»). Οι περιλήψεις που θα υποβληθούν μετά από την παραπάνω ημερομηνία δεν θα γίνονται δεκτές. 

Όλες οι εργασίες θα κριθούν από την Επιστημονική Επιτροπή του Συνεδρίου και οι συγγραφείς θα ενημερωθούν μέχρι τις 31 Ιανουαρίου 2023 για την αποδοχή ή μη της εργασίας τους και για τυχόν αλλαγές που πρέπει να γίνουν στο κείμενο. Κατά την υποβολή της περίληψης οι συγγραφείς θα πρέπει να αναφέρουν και την ιδιότητά τους και παράλληλα να επισυνάψουν ένα σύντομο βιογραφικό σημείωμα. Η παρουσίαση – φιλοξενία μιας εργασίας στο Συνέδριο θα γίνεται προφορικά, από το βήμα του Συνεδρίου. 

Η διάρκεια των ανακοινώσεων θα είναι 15 λεπτά, και πάντα ανάλογα με τις απαιτήσεις του προγράμματος.

Οδηγίες για την περίληψη

Η περίληψη πρέπει να υποβληθεί ηλεκτρονικά σε αρχείο Microsoft Word, γραμματοσειρά «Times New Roman», μέγεθος γραμματικών στοιχείων 12, διάκενο 1,5 γραμμή, περιθώρια 3,5 εκατοστών από όλες τις πλευρές, πλήρη στοίχιση του κειμένου και με εσοχή στις παραγράφους.

Η περίληψη δεν πρέπει να ξεπερνά τις 300 λέξεις. Στον αριθμό των λέξεων δεν περιλαμβάνονται ο τίτλος της εργασίας και τα στοιχεία των συγγραφέων.

Στην πρώτη σειρά γράφεται ο τίτλος με έντονα πεζά γράμματα και στη δεύτερη το όνομα ή τα ονόματα των συγγραφέων με πεζά γράμματα. Αν οι συγγραφείς είναι περισσότεροι του ενός (όλοι πρέπει να έχουν ουσιαστική συμμετοχή σε κάποιο ή κάποια στάδια της εργασίας), υπογραμμίζεται το όνομα αυτού που θα ανακοινώσει την εργασία. Δύο σειρές παρακάτω γράφονται η ιδιότητα των συγγραφέων. Ακολουθεί μια κενή σειρά και ύστερα το κείμενο της περίληψης. Συντετμημένοι όροι χρησιμοποιούνται μόνο εφόσον έχει αναφερθεί η επεξήγησή τους εντός παρένθεσης την πρώτη φορά που αναφέρονται στο κείμενο.

Περιλήψεις που δεν πληρούν τις παραπάνω προϋποθέσεις θα επιστρέφονται για διόρθωση και εκ νέου υποβολή ή θα απορρίπτονται.

Μαζί με κάθε περίληψη υποβάλλεται ηλεκτρονικά επιστολή όπου αναφέρονται: α) αν έχει παρουσιαστεί σε άλλη επιστημονική εκδήλωση ή έχει δημοσιευτεί ή βρίσκεται υπό δημοσίευση σε έντυπο ή ηλεκτρονικό μέσο (προτιμώνται οι εργασίες που παρουσιάζονται για πρώτη φορά και δεν έχουν δημοσιευθεί), και β) υποχρεωτικά τα στοιχεία του υπεύθυνου για την επικοινωνία συγγραφέα (ηλεκτρονική και ταχυδρομική διεύθυνση, αριθμός σταθερού και κινητού τηλεφώνου).

Χρονοδιάγραμμα Υποβολής Εργασιών 

10/01/2023: Αποστολή τίτλου και περίληψης εργασίας

31/01/2023: Ολοκλήρωση κρίσης περιλήψεων από την Επιστημονική Επιτροπή 

Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να αποστείλετε μήνυμα στην ηλεκτρονική διεύθυνση: topiki-istoria@dimospaggaiou.gr

Ημερήσια Διαταγή του Υπουργού Εθνικής Αμύνης κ. Νικολάου Παναγιωτόπουλου για την 28η Οκτωβρίου 1940

Αξιωματικοί, Υπαξιωματικοί, Στρατιώτες, Ναύτες, Σμηνίτες, Εθνοφύλακες, Έφεδροι και Πολιτικό Προσωπικό των Ενόπλων Δυνάμεων,

Σήμερα, εορτάζουμε και τιμούμε με εθνική υπερηφάνεια και ομοψυχία την Επέτειο του «ΟΧΙ», η οποία αποτελεί ένδοξο κεφάλαιο στη μακραίωνη ιστορία μας και ταυτόχρονα ημέρα εθνικής μνήμης και τιμής των Ηρώων μας.

Ήρωες που ενσάρκωσαν την πίστη των Ελλήνων στα ιδανικά της Ελευθερίας και της Υπεράσπισης των πατρογονικών βωμών και εστιών.

Το αθάνατο «ΟΧΙ» του ’40, αποτελεί φάρο στην πορεία του Έθνους και κατέχει περίοπτη θέση στο βάθρο της συλλογικής και εθνικής μας μνήμης.

Άνδρες και γυναίκες των Ενόπλων Δυνάμεων,

Ογδόντα δύο χρόνια πριν, οι πρόγονοί μας αντιμετώπισαν εθνικιστικές επιδιώξεις και ολοκληρωτικές αντιλήψεις. Αντιστοίχως σήμερα, οι αναθεωρητικές και αποσταθεροποιητικές συμπεριφορές, θέτουν σε κίνδυνο και υπονομεύουν τις Αρχές του Διεθνούς Δικαίου, τις σχέσεις καλής γειτονίας, την ειρήνη και τη σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή μας.

Οφείλουμε να επαγρυπνούμε και να ισχυροποιούμε το Αξιόμαχο των Ενόπλων Δυνάμεων, με σκοπό την εξασφάλιση της Κυριαρχίας και των Κυριαρχικών Δικαιωμάτων της Χώρας, δεδομένου ότι η κατάσταση ασφαλείας είναι ευμετάβλητη και οι προκλήσεις κλιμακώνονται στο εγγύς και ευρύτερο γεωπολιτικό περιβάλλον μας,

Έχοντας επίγνωση των παραπάνω, Κυβέρνηση και Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, έθεσαν ως στρατηγικό στόχο τη Θωράκιση της Πατρίδας μας. Θωράκιση που συντελείται μέσω παρεμβάσεων σε τρείς κατευθύνσεις. Αναβάθμιση των οπλικών μας συστημάτων καθώς και συντήρηση των υφιστάμενων. Ενίσχυση του προσωπικού των Ενόπλων Δυνάμεων. Εμβάθυνση των σχέσεων και επέκταση των συμμαχιών της Ελλάδας, μέσα από τους διαύλους της Αμυντικής Διπλωματίας.

Η Χώρα μας θωρακίζεται αμυντικά και αποτρεπτικά. Υπερασπίζεται τα εθνικά συμφέροντα, σεβόμενη τις Αρχές του Διεθνούς Δικαίου και αποτελεί παράγοντα ειρήνης, ασφάλειας και σταθερότητας, σε μια περίοδο που έχουν διαμορφωθεί εύθραυστες ισορροπίες στο γεωπολιτικό χώρο της Ανατολικής Μεσογείου.

Υλοποιείται, συνεπώς, η διαχρονική δέσμευση των Ενόπλων Δυνάμεων, να αποτελούν το θεματοφύλακα της εδαφικής ακεραιότητας και της εθνικής ανεξαρτησίας της Χώρας. Μια δέσμευση, ιερή υποχρέωση, απέναντι στους προγόνους μας και στις μελλοντικές γενιές, που οι Ένοπλες Δυνάμεις εκπληρώνουν στο ακέραιο σε καθημερινή βάση.

Άνδρες και γυναίκες των Ενόπλων Δυνάμεων,

Ο Ελληνικός λαός είναι υπερήφανος για εσάς, σας ευγνωμονεί γιατί η παρουσία σας στην πρώτη γραμμή μας δίνει δύναμη να ανταπεξέλθουμε όλοι στις προκλήσεις των καιρών σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Είστε ο πολλαπλασιαστής ισχύος που καθιστά τις Ένοπλες Δυνάμεις ως τον πλέον αδιάρρηκτο πυλώνα Εθνικής Ισχύος της Πατρίδας μας.

Σας συγχαίρω για την προσπάθεια που καταβάλλετε στην προάσπιση της Εθνικής μας Κυριαρχίας και για τη συνδρομή σας στην κοινωνική προσφορά των Ενόπλων Δυνάμεων.

Σας καλώ να συνεχίσετε να επιτελείτε, με τον ίδιο ζήλο, με αφοσίωση και με πνεύμα νικητή, την αποστολή σας, υπερασπιζόμενοι τα Εθνικά μας Συμφέροντα.

Η Αγία Σκέπη της Υπεραγίας Θεοτόκου που σήμερα εορτάζεται, να προστατεύει τον καθέναν από εσάς, τις οικογένειές σας και το Έθνος.

Ζήτω η 28 η Οκτωβρίου 1940!

Ζήτω οι Ένοπλες Δυνάμεις!

Ζήτω το Έθνος!

Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ

Παρουσία ΥΕΘΑ Ν. Παναγιωτόπουλου στις Εορταστικές Εκδηλώσεις για τη συμπλήρωση 110 χρόνων από την Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης

Παρουσία ΥΕΘΑ Νικόλαου Παναγιωτόπουλου στις Εορταστικές Εκδηλώσεις για τη συμπλήρωση 110 χρόνων από την Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης.

Η απελευθέρωση του Παγγαίου τον Οκτώβριο του 1912

Το Σώμα του Δούκα Ζέρβα στο Παγγαίο

Εκατόν δέκα χρόνια συμπληρώθηκαν από την απελευθέρωση του Παγγαίου από τον οθωμανικό ζυγό. Τέτοιες μέρες, τον Οκτώβριο του 1912, οι Έλληνες της περιοχής αποκτούσαν την ελευθερία τους μετά από πέντε αιώνες σκλαβιάς.

Όπως αναφέρει σε μια καταγραφή του, ο τότε δημοδιδάσκαλος στο Δημοτικό Σχολείο Παλαιοχωρίου Ξενοφών Μαλαμίδης, από την κήρυξη του Α' Βαλκανικού Πολέμου στις 5 Οκτωβρίου 1912, όλοι οι Έλληνες της επαρχίας Παγγαίου, «με αγωνίαν παρηκολουθούμεν τας επιχειρήσεις και με ανεκλάλητον χαράν επληροφορούμεθα την πρόοδον και τας νίκας των Ελληνικών Στρατευμάτων». Ήδη, όπως αναφέρει, το δεύτερο δεκαήμερο του Οκτωβρίου, οι κάτοικοι της περιοχής άρχισαν να επεξεργάζονται τρόπους για να συμμετάσχουν στον αγώνα για την ελευθερία. Τα πράγματα γίνονταν δυσκολότερα αφού την περιοχή, μετά τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, επιβουλεύονταν και οι Βούλγαροι, οι οποίοι ήδη κατευθύνονταν προς τη Δράμα.

Παρ’ όλα αυτά ομάδα Ελλήνων προσκόπων με αρχηγό τον οπλαρχηγό καπετάν Δούκα Ζέρβα, εγκαταστάθηκε στο Ροδολείβος και είχε επαφή με τον Μητροπολίτη Ελευθερουπόλεως και αργότερα εθνομάρτυρα Γερμανό, προκειμένου να κατευθυνθεί προς την Ελευθερούπολη και να απελευθερώσει ολόκληρη την επαρχία Παγγαίου.

Τις επόμενες ημέρες η Δράμα έπεσε στα χέρια των Βουλγάρων και αυτό ανάγκασε τον Μητροπολίτη Γερμανό να παροτρύνει τον Δούκα Ζέρβα να επισπεύσει την κατάληψη της Ελευθερούπολης για να μην τον προλάβουν οι Βούλγαροι. Παρ’ όλα αυτά ο οπλαρχηγός ήταν επιφυλακτικός μια και δεν είχε ισχυρή δύναμη.

Στα μέσα Οκτωβρίου, Βούλγαροι κομιτατζήδες εισήλθαν στην Καβάλα και άρχισαν να σκοτώνουν και να ληστεύουν πλούσιους Οθωμανούς. Παρακολουθώντας τις εξελίξεις και φοβούμενος μήπως οι Βούλγαροι φθάσουν στην Ελευθερούπολη πριν από τους Έλληνες, ο Μητροπολίτης Γερμανός απέστειλε στο Ροδολείβος τον ιερέα Νικόλαο Οικονόμου, με επιστολή του προς τον Δούκα Ζέρβα για να σπεύσει να καταλάβει την πόλη.

Έτσι, στις 17 Οκτωβρίου, ο οπλαρχηγός ξεκίνησε από το Ροδολείβος με κατεύθυνση την Ελευθερούπολη, και στο πέρασμα του αφόπλιζε τα οθωμανικά αποσπάσματα. Χαρακτηριστικό μάλιστα είναι ότι οι κάτοικοι του Παλαιοχωρίου, μόλις έμαθαν ότι ο Καπετάν Δούκας φτάνει στην περιοχή, αφόπλισαν τους Οθωμανούς και οπλισμένοι πλέον κατευθύνθηκαν στην κεντρική οδό για να προϋπαντήσουν το τμήμα του οπλαρχηγού, και στη συνέχεια όλοι μαζί κατευθύνθηκαν προς την Ελευθερούπολη, όπου, στην τοποθεσία που βρίσκεται σήμερα το στρατόπεδο «Αμβράζη», τους υποδέχθηκαν οι οθωμανικές πολιτικές αρχές και συγκεκριμένα ο έπαρχος, ο οικονομικός έφορος, ο αστυνόμος κλπ, «κομίζοντες άρτον και άλας επί δίσκου, ως και ξίφος ανεστραμμένον». Εκεί βρίσκονταν ο Μητροπολίτης Γερμανός με τους ιερείς που φορούσαν τα άμφια τους, οι μαθητές των σχολείων, η φιλαρμονική μουσική και όλος ο ελληνικός πληθυσμός της πόλης. «Οι κώδωνες της εκκλησίας κρούουν χαρμοσύνως, η φιλαρμονική μουσική παιανίζει τον Εθνικόν Ύμνον και διάφορα εμβατήρια. Οι μαθηταί και μαθήτριαι άδωσι πατριωτικά άσματα. Άνδρες, γυναίκες και παιδιά κλαίουν από χαρά και ανεκλάλητον ενθουσιασμόν Ελληνικαί σημαίαι ανεπετάσθησαν εις πλείστα οικήματα. Η χαρά του λαού είναι αδύνατον να περιγραφεί», παρατηρεί ο Ξ. Μαλαμίδης.

Στη συνέχεια ο Μητροπολίτης αφού ασπάστηκε τον οπλαρχηγό οδήγησε την πομπή προς το διοικητήριο της πόλης, όπου και ο Καπετάν Δούκας εγκαθίσταται στην μέχρι τότε έδρα του Οθωμανού έπαρχου.

Δυστυχώς, τέσσερις μέρες μετά οι Βούλγαροι που βρίσκονταν στην Καβάλα πληροφορήθηκαν ότι στην Ελευθερούπολη δεν υπάρχει τακτικός στρατός και με μια διμοιρία στρατού έφτασαν στην πόλη και εκδίωξαν τον Καπετάν Δούκα. Μετά από αυτά, τις παραμονές των Χριστουγέννων, έφτασε στην περιοχή ο ελληνικός στρατός που απελευθέρωσε τα χωριά του Παγγαίου, ενώ η Ελευθερούπολη έμεινε στα χέρια των Βουλγάρων μέχρι τις 26 Ιουνίου 1913, οπότε και αποβιβάστηκε ελληνικός στρατός στην Καβάλα για να απελευθερωθεί ολόκληρη η Μακεδονία.

Ο άγνωστος Ηρακλής των Φιλίππων!

 

Αποτελέσματα της πανεπιστημιακής ανασκαφής Φιλίππων 2022

Ολοκληρώθηκε την Παρασκευή 16 Σεπτεμβρίου 2022 η ανασκαφική έρευνα που πραγματοποιεί η ομάδα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου στους Φιλίππους, με διευθύντρια της ανασκαφής την καθηγήτρια  Ναταλία Πούλου και συνεργάτες τον επίκουρο καθηγητή Αναστάσιο Τάντση και τον ομότιμο καθηγητή Αριστοτέλη Μέντζο. Στην ανασκαφή έλαβαν μέρος είκοσι τέσσερις (24) φοιτητές του ΑΠΘ (18 προπτυχιακοί, 3 μεταπτυχιακοί και 3 υποψήφιοι διδάκτορες).  Η έρευνα χρηματοδοτήθηκε από τον τακτικό προϋπολογισμό του Πανεπιστημίου και την Επιτροπή Ερευνών, ΑΠΘ.

Αυτή την χρονιά η ανασκαφή συνεχίστηκε στην ανατολική πλευρά μιας από τις κυριότερες οδούς της πόλης, η οποία στο σημείο αυτό συναντά έναν άλλο κύριο άξονα που διέρχεται βορειότερα. Το σημείο σύγκλισης των δύο οδών διαμορφώνεται με διεύρυνση (μία πλατεία) στην οποία κυριαρχεί ένα πλούσια διακοσμημένο οικοδόμημα, πιθανώς κρήνη.

Το οικοδόμημα έφερε ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό διάκοσμο, θραύσματα του οποίου αποκαλύφθηκαν. Τον διάκοσμό του συμπλήρωνε εντυπωσιακό άγαλμα των ρωμαϊκών χρόνων (2ος αιώνας μ. Χ.). Το άγαλμα, του οποίου το μέγεθος είναι μεγαλύτερο του φυσικού, εικονίζει τον Ηρακλή αγένειο με νεανικό σώμα. Το ρόπαλο, που έχει βρεθεί σε θραύσματα και η λεοντή που κρέμεται από το αριστερό προτεταμένο χέρι πιστοποιούν την ταυτότητα του ήρωα. Επάνω στους βοστρύχους της κόμης φέρει στεφάνι από φύλλα αμπέλου το οποίο συγκρατεί στο πίσω μέρος ταινία τα άκρα της οποίας καταλήγουν στους ώμους.

Το συγκεκριμένο άγαλμα κοσμούσε ένα οικοδόμημα το οποίο, σύμφωνα με τα ανασκαφικά ευρήματα, χρονολογείται στον 8ο/9ο αιώνα μ.Χ. Γνωρίζουμε από τις πηγές αλλά και από τα αρχαιολογικά δεδομένα ότι στην Κωνσταντινούπολη αγάλματα κλασικής και ρωμαϊκής περιόδου κοσμούσαν κτήρια και χώρους δημόσιας χρήσης έως την ύστερη βυζαντινή περίοδο.

Το εύρημα αυτό καταδεικνύει τον τρόπο διακόσμησης των δημόσιων χώρων στις σημαντικές πόλεις της Βυζαντινής αυτοκρατορίας μεταξύ των οποίων και οι Φίλιπποι.

Η ανασκαφή θα συνεχιστεί και την επόμενη χρονιά.

(Δελτίο Τύπου. Πηγή: ΥΠΠΟΑ)

Καπνός 6

 Ο Εθνικός Οργανισμός Καπνού (Ε.Ο.Κ.), μη κερδοσκοπικό νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, συστήθηκε με το ν.δ. 3758/1957 «περί ιδρύσεως Εθνικού Οργανισμού Καπνού» (Α 184). Από την ίδρυση του ο Οργανισμός είχε οικονομική αυτοτέλεια που στηριζόταν κατά κύριο λόγο στον ειδικό πόρο 2% (άρθρο 10 παρ. 1 του ν.δ. 3758/1957) στην τιμή πώλησης των χωρικών καπνών. Έπαυσε να λειτουργεί στις 9 Ιανουαρίου 2003. 

Οι τρεις αυτές κάρτες του Οργανισμού έχουν τίτλο «ΕΛΛΑΣ - Η ΧΩΡΑ ΤΟΥ ΚΑΠΝΟΥ» και ως λεζάντα: «Η φιλότιμη προσπάθεια του Έλληνα καπνοπαραγωγούς μαζί με τους φυσικούς παράγοντες της χώρας εξασφαλίζουν την εκλεκτή ποιότητα στον Ελληνικό καπνό, τον καλλίτερο καπνό του κόσμου».

Οι όμορφες εικόνες προέρχονται από ζωγραφική σύνθεση του  Α. Τάσσου.

Καπνός 5

Παρατηρεί κάνεις πως ακόμη και κατά τη διάρκεια της κατοχής ο πρωτογενής τομέας ήταν αυτός που έδινε ελπίδα και κάποια αισιοδοξία στους πολίτες που γνώριζαν πως η Ελλάδα, ακόμη και κατεχόμενη, στηριζόταν στον καπνό, τα σιτηρά, τις ελιές και τις σταφίδες. Αυτό βλέπει κανείς και στο χαρτονόμισμα των 5.000 δραχμών που κυκλοφόρησε το 1942...

«ΤΣΑΝΙΑ»: ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ

Τα «Τσάνια» είναι το κορυφαίο έθιμο του Παλαιοχωρίου Παγγαίου, οι ρίζες του οποίου χάνονται στους αιώνες και ο χαρακτήρας του είναι άκρως θρησκευτικός: η απόδοση τιμών στον προστάτη και θεραπευτή Προφήτη Ηλία. Η αναβίωση του είναι ιδιαίτερα πομπώδης και μεγαλοπρεπής. Πήρε το όνομά του από τα «Τσάνια», τα κουδούνια δηλαδή, που φέρουν στο λαιμό τους τα ζώα τα οποία μαζί με τους ανθρώπους συμμετέχουν στο έθιμο.

    Η τελετουργική αναπαράσταση της πομπής, με τα κουδούνια στο λαιμό των ζώων και τον στολισμό τους, δεν είναι κάτι τυχαίο. Έχει τις ρίζες της στις αρχαιοελληνικές παραδόσεις του Παγγαίου. Το κλειδί του συσχετισμού, σε αυτή την περίπτωση δίνει ο αρχαίος τραγωδός Ευριπίδης, στο έργο του «Ρήσος», που αναφέρεται στον ξακουστό βασιλιά.

    Ο Ρήσος ήταν ο πιο αγαπητός από τους ήρωες - ημίθεους των Θρακών του Παγγαίου, και ήταν βασιλιάς στην περιοχή την εποχή του Τρωϊκού Πολέμου, δηλαδή γύρω στον 12ο π.Χ. αιώνα.

    Ο Ρήσος λοιπόν, σύμφωνα με την ελληνική παράδοση, προσέτρεξε σε βοήθεια των Τρώων, φέρνοντας μαζί του τα κάτασπρα σαν χιόνι άλογά του, το κατασκευασμένο από χρυσό κι ασήμι άρμα του και τα, από τα ίδια υλικά φτιαγμένα, όπλα του.

    Οι Αχαιοί, αφού έμαθαν μυστικά του τρωικού στρατού από έναν κατάσκοπό τους τον Δόλωνα, την ίδια νύχτα της άφιξής του Ρήσου έστειλαν τον Διομήδη και τον Οδυσσέα και τον σκότωσαν, ενώ παράλληλα άρπαξαν και τα άλογά του.

    Για τους κατοίκους της περιοχής του Παγγαίου ο θρυλικός βασιλιάς έγινε Ήρωας - θεός, με πιο γνωστές ιδιότητες, αυτές του κυνηγού και του θεραπευτή.

    Ιδιαίτερη σημασία μάλιστα έχει η μαρτυρία του σοφιστή Φιλόστρατου του νεότερου, που πέρασε από τη Θράκη, τον 3ο αιώνα μ.Χ., και ο οποίος απόρησε με τις τιμές που ετύχαινε από τους Θράκες ο αφηρωισμένος πια Ρήσος, καθώς τιμώνταν σαν θεός των αλόγων, των στρατιωτών και σαν αλεξίκακος γιατρός γενικότερα.

Τα «Τσάνια» του Ρήσου…

    Επιστρέφοντας στη τραγωδία του Ευριπίδη που φέρει το όνομα του Ρήσου, σε δύο σημεία εντοπίζουμε μια περιγραφή που θυμίζει τα νεότερα «Τσάνια».

    Σε ένα σημείο αναφέρεται ότι τα άλογα των Θρακών του Παγγαίου είχαν κουδούνια στο λαιμό τους που προκαλούσαν τρόμο στους εχθρούς και πως ήταν στολισμένα και έφεραν στο μέτωπο μια χάλκινη εικόνα της Γοργούς που τους προστάτευε.

    Σε άλλο σημείο ο Χορός εξυμνεί την χρυσαρματωμένη λαμπρή κορμοστασιά του Ρήσου και εντυπωσιάζεται από τον θόρυβο που κάνουν τα κουδούνια στο λαιμό των αλόγων.

    Μοιάζουν σαφή τα κοινά στοιχεία, όπως είναι τα κουδούνια στο λαιμό των αλόγων του Ρήσου, και τα κουδούνια στο λαιμό των αλόγων στα «Τσάνια». Έχουμε τα στολισμένα άλογα του βασιλιά του Παγγαίου, που έχουν την εικόνα της Γοργούς στο μέτωπο για προστασία, και από την άλλη έχουμε τα στολισμένα άλογα στα «Τσάνια», που στο μέτωπό τους έχουν εικόνες Αγίων για προστασία.

    Με λίγα λόγια έχουμε την ίδια συνήθεια του στολίσματος των ζώων και της χρήσης κουδουνιών στο λαιμό τους από την πρώιμη αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Μια παράδοση που διατηρείται αναλλοίωτη από τον 12ο π.Χ. αιώνα τουλάχιστον. Μια παράδοση που πιθανόν χρησιμοποιήθηκε για να τιμάται ο ήρωας Ρήσος, προστάτης του τόπου του, του Παγγαίου, προστάτης των αλόγων και θεραπευτής, μετά τον θάνατό του, και με την έλευση του Χριστιανισμού χρησιμοποιήθηκε για να τιμηθεί με την μεγαλοπρέπεια που του αρμόζει ένας άλλος προστάτης και ιατρός, ο Προφήτης Ηλίας.

    Στα «Τσάνια» λοιπόν οι Παλαιοχωρινοί εκπληρώνουν ένα τάμα. Με τη μορφή της μεγαλειώδους αυτής τιμητικής πομπής που διατηρήθηκε από την αρχαιότητα, κουβαλούν ξύλα από το καστανοδάσος για να ετοιμαστεί το «κουρμπάνι», δηλαδή προσφορές ζώων, τα οποία αφού ευλογούνται θυσιάζονται ως προσφορά στον Προφήτη Ηλία.

Καπνός 4

Ο καπνός στο Παλαιοχώρι Παγγαίου ήταν σημείο αναγνώρισης της καθημερινότητας, κάτι οικείο, από το οποίο ζούσαν οι περισσότερες οικογένειες του χωριού. Για να τονίσει την οικειότητα αυτή χρησιμοποιήθηκε και «επικοινωνιακά» ως λογότυπο του συνδυασμού «Η Αλλαγή» στις κοινοτικές εκλογές της 5ης Απριλίου 1959. Το φυτό του καπνού, ανθισμένο. Γνωστή εικόνα σε όλους…

Καπνός 3

Το Παλαιοχώρι Παγγαίου ήταν ξακουστό καπνοχώρι. Το έδαφός του ήταν ιδανικό για την καλλιέργεια του εθνικού προϊόντος. Μάλιστα για το λόγο αυτό και για την καλύτερη ανάπτυξη και καλλιέργεια του καπνού, αμέσως μέτρα τους Βαλκανικούς Πολέμους, το χωριό έγινε κάποιου είδους «ερευνητικός σταθμός» με πειραματικούς αγρούς για την παρατήρηση και τη βελτίωση της καλλιέργειας.

Αυτήν την εικόνα για το Παλαιοχώρι συναντά κανείς στο ξακουστό Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό του Ελευθερουδάκη, που κυκλοφόρησε το διάστημα 1927-1932. Στις εικόνες που συνοδεύουν το εκτενές λήμμα «ΚΑΠΝΟΣ» υπάρχει μια φωτογραφία ενός «πειραματικού αγρού» στο Παλαιοχώρι για την παρατήρηση της ανάπτυξης των φυτών καπνού, και μια κλασική φωτογραφία εποχής με ένα «ξηραντήριο μακεδονικού συστήματος» από το χωριό (με τος γνωστές λαμαρίνες).

Παλαιοχώρι, αρχές 20ου αιώνα… 

Καπνός 2

Γνωστές σκηνές της καθημερινότητας των καπνοπαραγωγών αποτυπώνονται και στη σειρά δύο γραμματοσήμων που κυκλοφόρησαν στις 19 Σεπτεμβρίου 1966 με αφορμή το 4ο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο Καπνού, που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στις 19 και 20 Σεπτεμβρίου 1966. Ο καπνός ως εθνικό προϊόν στήριζε την ελληνική οικονομία αλλά και την ελληνική οικογένεια της υπαίθρου….

Τέτοια εποχή ο κάμπος έσφυζε από ζωή, μέρα και νύχτα. Πρόσωπα κουρασμένα αλλά και χαμογελαστά…

Καπνός 1

Το καλοκαίρι του 1955 εκδόθηκε μια σειρά γραμματοσήμων με θέμα τα εθνικά προϊόντα. Εξέχουσα θέση και μεγάλη αξία είχε το γραμματόσημο με θέμα τον καπνό.

Απασχολούσε χιλιάδες οικογένειες στα χωριά του Παγγαίου. Ήταν η κύρια καλλιέργεια και στο δικό μου χωριό, το Παλαιοχώρι, μέχρι πριν κάποια χρόνια, που δυστυχώς αποδυναμώθηκε λόγω διαφόρων παραγόντων...

Όλο το χωριό σχεδόν ζούσε απο τον καπνό σε ένα κύκλο ετήσιο, από τους "χασλαμάδες" και τον "σπαρτή", στα "σκαλίσματα" και στο "σπάσιμο", μέρες που είναι....

Καλαθάρες, καναβάτσα, σιρένια, βέργες, κιοντέδες, παστάλι, γύροι, δέματα.....με τα χέρια να κολλούν από την πίκρα... για όσους ξέρουν. Και μετά η περιβόητη "καπνοπούληση"...

Κύκλος ζωής αιώνων που έσβησε σχεδόν!