Άγιος Αριστείδης, ο Φιλόσοφος και Απολογητής

 

Μέσα στη χορεία των μαρτύρων, αγωνιστών της Πίστεως κατά τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους συναντούμε και τον φιλόσοφο Άγιο Αριστείδη, που είναι γνωστός στην εκκλησιαστική ιστορία από την απολογία την οποία παρέδωσε στο Ρωμαίο αυτοκράτορα Αδριανό, η οποία αποτελεί και την αρχαιότερη σωζόμενη απολογία.

Ο Άγιος Αριστείδης ήταν Αθηναίος ευπατρίδης, φιλόσοφος, με καταγωγή από αριστοκρατική οικογένεια, και έζησε στις αρχές του 2ου μ.Χ. αιώνα, επί αυτοκρατορίας Αδριανού. Ο Αριστείδης υπήρξε διαπρεπής φιλόσοφος. Είχε σπουδάσει κλασική φιλοσοφία στην περίφημη Φιλοσοφική Σχολή των Αθηνών. Ωστόσο, η παρουσία αλλά και το πύρινο κήρυγμα των επιφανών ιεραρχών των Αθηνών, του Αγίου Ιεροθέου και του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου, παρακίνησαν τον φιλόσοφο Αριστείδη, ο οποίος υπήρξε περίδοξος και ευπειθέστατος μαθητής τους, στο να μεταστραφεί στον Χριστιανισμό, και να αναδειχθεί σύντομα σε φλογερό κήρυκα του λόγου του Θεού και σε ένθερμο υπερασπιστή του Χριστιανισμού.

Συνέβαλε αποφασιστικά στην εδραίωση και διάδοση του μηνύματος της χριστιανικής αλήθειας. Γι’ αυτό και ο σοφός Αθηναίος χριστιανός φιλόσοφος ανέλαβε με παρρησία την υπεράσπιση των διωκομένων χριστιανών. Σκοπός της περίφημης αυτής απολογίας, ήταν να αποκρούσει τις άδικες και αήθεις κατηγορίες που εκτοξεύονταν εναντίον των χριστιανών, αλλά και να τονίσει την υπεροχή του Χριστιανισμού και του ήθους των χριστιανών σε σύγκριση με τις άλλες θρησκείες.

Έχοντας βαθιά γνώση τόσο της Αγίας Γραφής όσο και των κυρίαρχων φιλοσοφικών ρευμάτων της εποχής εκείνης, καταπολέμησε με τον απολογητικό του λόγο την πλάνη των ειδώλων και στηλίτευσε με πειστική επιχειρηματολογία τη λατρεία των ψεύτικων θεών, αλλά και τον έκλυτο βίο των ειδωλολατρών. Παράλληλα κάλεσε αυτούς που αμφισβητούν την ορθότητα της χριστιανικής αλήθειας, να μελετήσουν τον λόγο του Θεού μέσα από την Αγία Γραφή και να σταματήσουν τους διωγμούς εναντίον των χριστιανών.

Η ακλόνητη πίστη του Αγίου και ο διαρκής αγώνας του υπέρ των διωκομένων χριστιανών δημιούργησαν έντονη δυσφορία και αγανάκτηση στον Ρωμαίο αυτοκράτορα, ο οποίος αποφάσισε τη δίωξή του. Ο Άγιος μετέβη στη Ρώμη για να απολογηθεί, αλλά στη συνέχεια μεταφέρθηκε στην Αθήνα, όπου υπεβλήθη σε βασανιστήρια χωρίς όμως να πτοείται. Αψηφώντας και τον ίδιο ακόμη τον θάνατο, οδηγήθηκε από τους Ρωμαίους στην κοίλη της αγοράς των Αθηνών, όπου και υπέστη τον δι’ αγχόνης μαρτυρικό θάνατο στις 13 Σεπτεμβρίου του 120 ή του 134 μ.Χ.. Τη μέρα αυτή (13 Σεπτεμβρίου) η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά και εορτάζει την πανίερη μνήμη του. Πρέπει δε να σημειωθεί πως ο Ιερώνυμος έγραψε εγκώμιο για τον Άγιο Αριστείδη και τον χαρακτηρίζει Ισαπόστολο.

Η φλογερή πίστη και το αγωνιστικό φρόνημα του Αγίου υμνούνται και μέσα από την Ακολουθία του, την οποία συνέγραψε το 1990 ο Μέγας Υμνογράφος της των Αλεξανδρέων Εκκλησίας Δρ. Χαραλάμπης Μ. Μπούσιας, ο οποίος το 2006 συνέγραψε τον Παρακλητικό Κανόνα και το 2009 τους Χαιρετιστήριους Οίκους προς τιμήν του Αγίου.

Η «Περί Θεοσεβείας» Απολογία

Το κείμενο της Απολογίας είχε απολεσθεί, αλλά στα τέλη του 19ου αιώνα βρέθηκε σε Συριακή μετάφραση στον Κώδικα 16 της Μονής της Αγίας Αικατερίνης στο Όρος Σινά. Η ύπαρξη μεταφράσεων, αλλά και η ενσωμάτωσή της στο βίο Βαρλαάμ και Ιωάσαφ, δεικνύει πως προφανώς ήταν αρκετά διαδεδομένη για την εποχή, και έγινε το όργανο για τη μετάδοση του Χριστιανισμού σε πολλά έθνη.

Η Απολογία του Αγίου Αριστείδη χωρίζεται σε κεφάλαια. Αρχίζει την απολογία του με βάση την απόδειξη του ζητήματος της μονοθεΐας, την οποία προσδιορίζει μέσα από την αρμονία του κόσμου και διαχωρίζει τη θρησκευτική συμπεριφορά των ανθρώπων με βάση την πίστη τους σε χριστιανούς, ιουδαίους και ειδωλολάτρες. Επικρίνει τους ειδωλολάτρες λέγοντας πως χειρότεροι όλων είναι οι Αιγύπτιοι, που προσκυνούν ακόμη και ζώα. Όσον αφορά τους ιουδαίους τονίζει πως παρότι έφτασαν κοντά αφού «υπέρ πάντων λατρεύουν Θεόν και όχι τα έργα του» και αυτοί τελικά παραπλανήθηκαν και όρισαν να τηρούν και τυπικές διατάξεις. Έτσι προτάσσει την ανωτερότητα της Χριστιανικής πίστεως που κατέχει την καθαρή περί Θεού ιδέα, την καθαρότητα του βίου, τα φιλάνθρωπα αισθήματα των χριστιανών και επιτίθεται κατά των διωγμών, που τους θεωρεί αδικαιολόγητους. Προβάλλεται η ανώτερη ηθική του Θεού των χριστιανών, ο οποίος δε ζητεί αιματηρές θυσίες, δεν πράττει βαρέα αμαρτήματα, ούτε επιθυμεί τον πόλεμο. Όπως αναφέρει, οι θεοί των ειδωλολατρών αποτελούν κατασκευάσματα και γι αυτό οι άνθρωποι καλούνται να βρουν το δημιουργό των κατασκευασμάτων, δηλαδή τον αληθινό Θεό. Στον επίλογο του, θεωρεί πως τελικά πηγή της επιθετικότητας των Εθνικών είναι η προσπάθεια συγκάλυψης της ανηθικότητάς τους.

Στην Απολογία του ο Άγιος Αριστείδης εντυπωσιάζει τον αναγνώστη διότι πλέον εισέρχεται σε ένα τελείως διαφορετικό συγγραφικό κλίμα. Η απλοϊκή επιχειρηματολογία είναι χαρακτηριστικό του έργου του, το οποίο όμως δεν είναι ξένο προς τη στωική ηθική και την πλατωνική-αριστοτελική σκέψη, θέλοντας έτσι να δείξει στον αυτοκράτορα ότι τα επιχειρήματά του τα αντλεί από τον οικείο, σε αυτόν, φιλοσοφικό χώρο. Για αυτό και από την αρχή προσπαθεί να δημιουργήσει κλίμα ευμενούς επικοινωνίας με τον Αυτοκράτορα, χρησιμοποιώντας στοιχεία της εγγενούς φιλοσοφίας. Ο Άγιος Αριστείδης στην Απολογία του είναι ειλικρινής και δίκαιος στις κρίσεις του και στηρίζεται σε πολλά σημεία στην απολογητική του Αποστόλου Παύλου, όπως διαφαίνεται μέσα από τις επιστολές του.

Το σπήλαιο του Αγίου Αριστείδη

Κάθε χρόνο κατά τον εορτασμό της μνήμης του Αγίου Αριστείδου, στις 13 Σεπτεμβρίου, πολλοί πιστοί προσέρχονται σε ένα κατανυκτικό σπήλαιο, στη νοτιοδυτική πλαγιά του λόφου του Λυκαβηττού. Στο σπήλαιο αυτό σύμφωνα με την προφορική παράδοση ο Άγιος Αριστείδης προσερχόταν συχνά για να προσευχηθεί, και να ενισχυθεί πνευματικά για να συνεχίσει τον αγώνα του για την υπεράσπιση της χριστιανικής πίστεως και των διωκόμενων χριστιανών στην Αθήνα του 2ου μ.Χ. αιώνα.

Βιβλιογραφία:

- Παναγιώτη Χρήστου, «Ελληνική Πατρολογία», Τόμος Β΄, Εκδόσεις Κυρομάνος, Θεσσαλονίκη 2005

- «Οι Αποστολικοί Πατέρες (80 – 140 μ.Χ.), Πλήρης Οδηγός Μελέτης», Αθήνα 2008

- Θεοδωροπούλου Αριστείδου Γ., «Ο Άγιος Αριστείδης», Εκδόσεις Νεκτ. Παναγόπουλος, Αθήνα 2008

(Φιλοξενήθηκε στο 43ο Τεύχος, Ιουλίου - Σεπτεμβρίου 2014, του περιοδικού "Άμβων Παγγαίου" της Ιεράς Μητροπόλεως Ελευθερουπόλεως. Ευχαριστώ θερμά τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη κ.κ. Χρυσόστομο και τους υπεύθυνους του περιοδικού)

Διάθεση Πιστοποιητικών Καιρικών Συνθηκών Μέσω του gov.gr

 Στην ψηφιοποίηση της έκδοσης πιστοποιητικών καιρικών συνθηκών μέσω της του gov.gr προχωρούν τα συναρμόδια Υπουργεία Εθνικής Άμυνας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Με τον τρόπο αυτό απλοποιείται και επιταχύνεται η διαδικασία ενώπιον της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας, καθώς ο πολίτης δεν απαιτείται πλέον να επισκεφτεί την ΕΜΥ, αλλά μπορεί να υποβάλλει την αίτησή του ηλεκτρονικά, μέσω της υπηρεσίας «Πιστοποιητικό καιρικών συνθηκών» που βρίσκεται στην κατηγορία «Πολίτης και Καθημερινότητα» και την υποενότητα «Φυσικές Καταστροφές».

Η δράση υλοποιήθηκε στο πλαίσιο των σχετικών Κοινών Υπουργικών Αποφάσεων των Υπουργών Εθνικής Άμυνας κ. Νικολάου Παναγιωτόπουλου και Επικρατείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης κ. Κυριάκου Πιερρακάκη και σχεδιάστηκε από τη Γενική Γραμματεία Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Απλούστευσης Διαδικασιών και την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία.

Τα πιστοποιητικά καιρικών συνθηκών συνιστούν αποδεικτικά έγγραφα για μια σειρά από διαδικασίες, κυρίως αναφορικά με την πιστοποίηση ότι οι ασφαλιζόμενες ζημίες οφείλονται σε καιρικό φαινόμενο. Η δυνατότητα ηλεκτρονικής έκδοσής τους έρχεται να προστεθεί στις υπηρεσίες που λειτουργούν με τη χρήση ψηφιακών θυρίδων τόσο για τον πολίτη, όσο και για την υπηρεσία. Οι θυρίδες των κρατικών φορέων συνιστούν έναν νέο, σύγχρονο και αποδοτικό τρόπο επικοινωνίας των πολιτών με τη Δημόσια Διοίκηση. Πρόκειται για «ηλεκτρονικά γραμματοκιβώτια» στα οποία οι υπηρεσίες θα δέχονται έγγραφα και αιτήσεις που αποστέλλουν οι πολίτες μέσω του gov.gr.

Έτσι, αφού ο ενδιαφερόμενος ταυτοποιηθεί με τους προσωπικούς του κωδικούς πρόσβασης στο Taxisnet και εισέλθει στην υπηρεσία, θα συμπληρώνει την περιοχή και την ώρα που συνέβη το φυσικό φαινόμενο που επιθυμεί να βεβαιώσει και θα υποβάλει την αίτηση, η οποία αυτόματα θα καταχωρείται στη θυρίδα της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας στο gov.gr.

Μετά την επεξεργασία της αίτησης, ο πολίτης θα ενημερώνεται για το κόστος του πιστοποιητικού από την ΕΜΥ και το πληρώνει μέσω ηλεκτρονικού παραβόλου, και θα ενημερώνεται μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail) και SMS για την έκδοσή του, ώστε να το παραλάβει από τη θυρίδα του στο gov.gr

Το έργο υλοποιήθηκε από το Εθνικό Δίκτυο Υποδομών, Τεχνολογίας και Έρευνας (ΕΔΥΤΕ Α.Ε. – GRNET), εποπτευόμενο φορέα του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης και τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης.

Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού προχωρεί τις μελέτες κατασκευής του εξωτερικού κελύφους στο ταφικό μνημείο στον τύμβο Καστά και των διαδρομών επίσκεψης στον αρχαιολογικό χώρο

Ομόφωνα γνωμοδότησε το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, για την έγκριση της αρχιτεκτονικής προμελέτης κατασκευής εξωτερικού κελύφους του χώρου 1 –μεταξύ του περιβόλου και του πρώτου διαφραγματικού τοίχου που κοσμείται με τα γλυπτά των Σφιγγών- στο ταφικό μνημείο στον τύμβο Καστά στην Αμφίπολη, καθώς και της προμελέτης ανάδειξης του περιβάλλοντος χώρου του μνημείου, καθώς και των διαδρομών επίσκεψης στον αρχαιολογικό χώρο. Οι μελέτες αποτελούν εξειδίκευση της εγκεκριμένης από τον Δεκέμβριο του 2019 αρχιτεκτονικής μελέτης του Τύμβου Καστά.

Όπως δήλωσε η ​Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, «οι εργασίες στο μνημείο στον τύμβο Καστά προχωρούν με τρόπο συστηματικό και μεθοδικό. Στην τελευταία μας αυτοψία στο μνημείο, τον περασμένο Ιούνιο, είχαμε ανακοινώσει ότι οι ανωτέρω αρχιτεκτονικές μελέτες επρόκειτο να εισαχθούν για γνωμοδότηση στο ΚΑΣ μέχρι το τέλος Αυγούστου. Με εντατικό τρόπο απορροφούμε καθυστερήσεις που προκλήθηκαν στην πορεία του έργου εξαιτίας της πανδημίας, ώστε το μνημείο να καταστεί επισκέψιμο σε ειδικές ομάδες κοινού από το 2022».

Η κατασκευή του εξωτερικού κελύφους στο μνημείο έχει ως στόχο:

- Τη μόνιμη προστασία του χώρου αυτού, στον οποίο δεν σώζεται το ​​προστώο και η στέγη, από την υγρασία και τις εξωτερικές καιρικές συνθήκες, καθώς οι τοίχοι του έχουν ευαίσθητα επιχρίσματα και χρώματα. Για αντίστοιχους λόγους πρέπει να προστατευθούν και τα γλυπτά των Σφιγγών.

- Τη συμβολή στην εξασφάλιση σταθερών συνθηκών θερμοκρασίας και υγρασίας, ​με την επιπρόσθετη τοποθέτηση ηλεκτρομηχανολογικής εγκατάστασης για ολόκληρο το ταφικό μνημείο, συμπεριλαμβανομένου του φωτισμού και της δυνατότητας  κλιματισμού των χώρων.

Το κέλυφος σχεδιάστηκε έτσι, ώστε να αναφέρεται στην γεωμετρία και τις διαστάσεις του αρχαίου προστώου, χωρίς να το αντιγράφει, με απολύτως αφαιρετικά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά. Στόχος είναι η αρμονική παρουσία του στον χώρο σε σχέση με το μνημειακό σύνολο, εξυπηρετώντας παράλληλα λειτουργικές ανάγκες, όπως η προσβασιμότητα και η θέαση από τον επισκέπτη.

Διασφαλίζεται επίσης η προσβασιμότητα του έργου σε ΑμεΑ, με διαμόρφωση διαδρομής από την είσοδο του αρχαιολογικού χώρου έως την είσοδο του ταφικού μνημείου. Εκεί θα υπάρχει ειδικός μηχανισμός μικρού αναβατορίου, σε επαφή με την εξωτερική μεταλλική κλίμακα.

Στο εσωτερικό του μνημείου, ​​διαμορφώνονται ​υπερυψωμένα δάπεδα πρόσβασης με βαθμίδες, τα οποία οδηγούν στο γυάλινο δάπεδο, που θα καλύπτει το βοτσαλωτό του Χώρου 1, ενώ στον Χώρο 2, θα κατασκευαστεί περιμετρικός διάδρομος με γυάλινο δάπεδο για την θέαση των Καρυάτιδων και του τρίτου χώρου, όπου βρίσκεται το ψηφιδωτό της «Αρπαγής της Περσεφόνης».

Η κύρια διαδρομή επίσκεψης θα εκκινήσει από την υφιστάμενη είσοδο, θα διατρέξει την δυτική πλευρά του Τύμβου και ακολουθώντας την κυρτή χάραξη του περιβόλου θα κατευθυνθεί προς την είσοδο του μνημείου, συναντώντας το τμήμα της διδακτικής αποκατάστασης του περιβόλου, όπου θα διαμορφωθεί επίπεδος χώρος θέασης. Θα συνεχίσει στην νοτιοανατολική πλευρά του Τύμβου, όπου σε τμήμα της περιμέτρου ο περίβολος σώζεται πλήρης.

Η δευτερεύουσα διαδρομή είναι προς την κορυφή του τύμβου, όπου βρίσκονται οι πρωιμότερες του τύμβου ταφές της εποχής του Σιδήρου και τμήμα του θεμελίου του ταφικού σήματος της κορυφής. Στο άκρο της διαδρομής, θα είναι ορατή από ψηλά η χάραξη του κυκλικού μαρμάρινου περιβόλου, όπως και ολόκληρη η ευρύτερη περιοχή, το Παγγαίο, ο Στρυμών, τα όρια της αποξηραμένης λίμνης Κερκινίτιδος και η Αμφίπολη. Και οι δύο διαδρομές θα κατασκευαστούν με «πατημένο χώμα» και θα σημανθούν με απλή περισχοίνιση σε συγκεκριμένα τμήματά τους.

Οι μελέτες εκπονήθηκαν από τον Μιχάλη Λεφαντζή, Δρ. Αρχιτέκτονα Μηχανικό του ΥΠΠΟΑ, Προϊστάμενο Αρχαιολογικών Έργων και Μελετών στην ΕΦΑ Πόλης Αθηνών και μελετητή / επιβλέποντα των εργασιών αποκατάστασης του μνημείου και μέλος της ανασκαφικής ομάδας του τύμβου.

Δείτε βίντεο παρουσίασης της αρχιτεκτονικής μελέτης στο παρακάτω link

Αρχιτεκτονική Μελέτη Τύμβου Καστά

(Δελτίο Τύπου)

Αγωγός Ιστορίας και μνήμης - Eυρήματα από τις ανασκαφές του Διαδριατικού Αγωγού Φυσικού Αερίου στη Βόρεια Ελλάδα

Tο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού ανακοινώνει την έκδοση του δίγλωσσου τόμου «Αγωγός Ιστορίας και μνήμης - A pipeline traversing Greek History», που προετοιμάστηκε από το ΥΠΠΟΑ, σε συνεργασία με την εταιρεία Transadriatic Pipeline AG, για την ανάδειξη και προβολή των αρχαιολογικών ευρημάτων που αποκαλύφθηκαν στο πλαίσιο κατασκευής του αγωγού ΤΑΡ στη Βόρεια Ελλάδα.

Ο Διαδριατικός Αγωγός Φυσικού Αερίου, ένα μεγάλο έργο υποδομής που από τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους μεταφέρει φυσικό αέριο από την Κασπία στην Ευρώπη, υπήρξε ευκαιρία και αφορμή για τη διενέργεια μεγάλης έκτασης αρχαιολογικών ερευνών και στις 13 Περιφερειακές Ενότητες που διασχίζει o αγωγός στην πορεία του επί ελληνικού εδάφους και ειδικότερα στις Π.Ε. Έβρου, Ροδόπης, Ξάνθης, Καβάλας, Δράμας, Σερρών, Κιλκίς, Θεσσαλονίκης, Πέλλας, Ημαθίας, Φλώρινας, Κοζάνης και Καστοριάς.

Όπως σημειώνει η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη στο προλογικό της σημείωμα, «Στην περίπτωση μεγάλης έκτασης ή ευρείας γεωγραφικής κατανομής δημοσίων έργων υποδομών, αλλά και αντίστοιχων ιδιωτικών επενδύσεων, η συνάντηση ανάμεσα στα δημιουργήματα του σήμερα και στα απτά τεκμήρια της ιστορίας καθίσταται σχεδόν αναπόδραστη. Συνταγματική υποχρέωση και θεσμικό καθήκον τόσο της επίσημης Πολιτείας, όσο και όλων των εκάστοτε εμπλεκομένων, δημόσιων λειτουργών και ιδιωτών, αποτελεί σε αυτές τις περιπτώσεις η διασφάλιση των προϋποθέσεων και η λήψη των κατάλληλων μέτρων, ώστε η εξυπηρέτηση των αναγκών διαβίωσης, ανάπτυξης και προόδου του σύγχρονου ανθρώπου να επιτρέπει τη συνύπαρξη και να επιφέρει τις ελάχιστες δυνατές επιπτώσεις στο εξίσου πολύτιμο για την εξέλιξη και ευημερία της κοινωνίας κεφάλαιο της πολιτιστικής κληρονομιάς».

Στην περίπτωση του αγωγού ΤΑΡ εντοπίστηκαν και ερευνήθηκαν συνολικά περισσότερες από 400 αρχαιολογικές θέσεις, συχνά σε περιοχές της υπαίθρου που παρέμεναν σχεδόν ανεξερεύνητες, στις οποίες ήλθε στο φως πλήθος ευρημάτων όλων των χρονολογικών περιόδων, από τους προϊστορικούς μέχρι τους οθωμανικούς και νεώτερους χρόνους, εμπλουτίζοντας σημαντικά τις γνώσεις μας για την ιστορία της ευρύτερης περιοχής.

Οι αρχαιολογικές έρευνες πραγματοποιήθηκαν μεταξύ των ετών 2016 και 2019 από τις κατά τόπους αρμόδιες Εφορείες Αρχαιοτήτων, επί τη βάσει ενός Γενικού και περισσότερων επιμέρους Ειδικών Μνημονίων Συναντίληψης και Συνεργασίας, υπό τον κεντρικό συντονισμό της Διεύθυνσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων, και με χρηματοδότηση της εταιρείας. Παρά την πολυπλοκότητα των διαδικασιών, τεχνικών και οργανωτικών, που απαιτεί ένα τόσο μεγάλης κλίμακας έργο, οι Υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ κατόρθωσαν να ολοκληρώσουν τις αρχαιολογικές έρευνες μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, πάντοτε με αφοσίωση στις επιταγές της επιστημονικής δεοντολογίας και της αρχαιολογικής νομοθεσίας.

Ο τόμος «Αγωγός Ιστορίας και μνήμης - A pipeline traversing Greek History» απευθύνεται τόσο στο ειδικό επιστημονικό όσο και στο ευρύ κοινό. Μέσα από σύντομα, επιστημονικά κείμενα, που συνοδεύονται από πλούσιο εποπτικό υλικό, παρουσιάζονται τα σημαντικότερα ευρήματα ανά Περιφερειακή Ενότητα και με γεωγραφική σειρά, ενώ σε ξεχωριστό πίνακα που παρατίθεται στο τέλος του τόμου, περιλαμβάνεται πλήρης καταγραφή όλων των αρχαιολογικών θέσεων που ερευνήθηκαν.

Ο δίγλωσσος, έντυπος και ηλεκτρονικός τόμος των 295 σελίδων αποτελεί έκδοση της Διεύθυνσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων του ΥΠΠΟΑ και της εταιρείας Transadriatic Pipeline AG., η οποία προσέφερε και τη σχετική χρηματοδότηση.

Επιπλέον, με βάση το υλικό του τόμου, πραγματοποιήθηκε παραγωγή ολιγόλεπτου βίντεο, στο οποίο παρουσιάζονται συνοπτικά τα σημαντικότερα από τα ευρήματα.

Τόσο η ηλεκτρονική έκδοση του τόμου, όσο και το βίντεο θα είναι διαθέσιμα μέσα από την επίσημη ιστοσελίδα του ΥΠΠΟΑ, αλλά και της Transadriatic Pipeline AG.

Δείτε το βίντεο στο παρακάτω link

Αγωγός Ιστορίας και Μνήμης

(Δελτίο Τύπου)

Αρχαιολογικό Πρόγραμμα Αβδήρων και Ξάνθης (ΑΠΑΞ)

 Στο πλαίσιο της προώθησης της συστηματικής αρχαιολογικής έρευνας στα παράλια της Αιγαιακής Θράκης εκπονήθηκε το «Αρχαιολογικό Πρόγραμμα Αβδήρων και Ξάνθης» (ΑΠΑΞ) που αποσκοπεί στην πραγματοποίηση επιφανειακών, ανασκαφικών, γεωφυσικών και γεωαρχαιολογικών ερευνών στην περιοχή των αρχαίων Αβδήρων και σε άλλες θέσεις της Π.Ε. Ξάνθης. Το πρόγραμμα υλοποιείται από την ΕΦΑ Ξάνθης (αρχαιολόγοι: Κωνσταντίνα Καλλιντζή, Μαρία Χρυσάφη, Κυριακή Χατζηπροκοπίου, Δέσποινα Σκουλαρίκη) με τη συνεργασία της Ευρυδίκης Κεφαλίδου, Επίκουρης καθηγήτριας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και του Μερκούρη Γεωργιάδη, μεταδιδακτορικού ερευνητή στο Ινστιτούτο Κλασσικής Αρχαιολογίας της Καταλωνίας Ισπανίας, με τη συμμετοχή φοιτητών του ΕΚΠΑ. Περιλαμβάνει τη διεξαγωγή εντατικής επιφανειακής έρευνας (κύριος τομέας) και έρευνας υπεδάφους (επικουρικός τομέας) με ηλεκτρομαγνητική διασκόπηση, πυρηνοληψία και δοκιμαστικές ανασκαφικές τομές.

Η έρευνα ξεκίνησε το 2015 και θα ολοκληρωθεί το 2023. Το 2021 η ερευνητική περίοδος είχε διάρκεια τριών εβδομάδων και πραγματοποιήθηκε στο διάστημα 18 Ιουλίου – 8 Αυγούστου 2021.

Διεξάγεται σε τέσσερις περιοχές, συνολικής έκτασης 13.860 στρεμμάτων.

Η περιοχή Α είναι ο βόρειος περίβολος της πόλης των Αβδήρων. Η έρευνα εκεί ξεκίνησε με την έναρξη του προγράμματος. Περισυλλέχθηκε μεγάλη ποσότητα ευρημάτων, που πιστοποιούν την χρήση του χώρου και την διάρκειά της.

Η περιοχή Β αποτελεί το κεντρικό τμήμα της εκτεταμένης νεκρόπολης των Αβδήρων, ορισμένες περιοχές της οποίας είχαν κατά την αρχαιότητα αγροτική χρήση. Καταγράφηκαν τύμβοι και αγροικίες και περισυλλέχθηκαν τμήματα τάφων και ποικίλων αντικειμένων, κυρίως αγγείων.

Η περιοχή Γ βρίσκεται στο βόρειο άκρο της πεδιάδας της Ξάνθης, κάτω από τους πρόποδες της οροσειράς της Ροδόπης. Υπήρξε χώρος δραστηριοποίησης των θρακικών φύλων. Από εκεί διερχόταν η Βασιλική Οδός και η διάδοχός της κατά τους Αυτοκρατορικούς Χρόνους Εγνατία Οδός. Αποτελούσε επίσης τμήμα της χώρας της Τοπείρου. Σήμερα οι χρήσεις γης είναι ποικίλες, καθώς βρίσκεται εγγύτατα στον αστικό ιστό της Ξάνθης και ανάμεσα στους σύγχρονους οικισμούς Κιμμέρια, Άκαρπο και Λευκόπετρα. Τα ευρήματα, συγκρινόμενα με αυτά των περιοχών Α και Β, είναι πολύ περιορισμένα σε αριθμό και υποδεικνύουν διαφορετικές δραστηριότητες κατά την αρχαιότητα. Περισυλλέχθηκε χειροποίητη κεραμική Προϊστορικών και Ιστορικών Χρόνων, ενώ περισσότερα είναι τα όστρακα Αυτοκρατορικών Χρόνων. Στα ανατολικά και δυτικά όρια αναγνωρίστηκαν κατάλοιπα του 18ου και 19ου αιώνα.

Η περιοχή Δ βρίσκεται στο εσωτερικό της οροσειράς, κοντά στον οικισμό Κομνηνά και τον γνωστό Μακεδονικό Τάφο, και σχετίζεται με τους Θράκες, τους Μακεδόνες και τους Ρωμαίους. Εντοπίστηκε εκτεταμένη αρχαιολογική θέση στο ανατολικό τμήμα. Περισυλλέχθηκαν τμήματα αγγείων και κεραμίδες στέγης Αυτοκρατορικών Χρόνων, καθώς και θραύσματα χειροποίητων αγγείων της 1ης χιλιετίας π.Χ. που δηλώνουν την παρουσία θρακικών φύλων. Στο νοτιότερο τμήμα της περιοχής εντοπίστηκε χειροποίητη κεραμική των προϊστορικών χρόνων.

Το 2021 οι εργασίες πεδίου είχαν επικεφαλής τους Μερκούρη Γεωργιάδη και Arnau Garcia. Περιορίστηκαν σε τμήμα της Περιοχής Β, και συγκεκριμένα στην περιοχή που φέρει το τοπωνύμιο Παλιόχωρα.

Παράλληλα με τις εργασίες πεδίου, όπως κάθε χρόνο, στο αρχαιολογικό μουσείο Αβδήρων γινόταν καθημερινά επεξεργασία του υλικού από ομάδα μεταπτυχιακών φοιτητών με την καθοδήγηση της Ευρυδίκης Κεφαλίδου και τη συμμετοχή αρχαιολόγων και εργατοτεχνικού προσωπικού της Εφορείας. Συνεχίστηκε, επίσης, η μελέτη του υλικού από τους ειδικούς συνεργάτες μας Δρ. Χρυσάνθη Καλλίνη (κεραμική του 4ου αιώνα π.Χ. και των ελληνιστικών χρόνων), τον Δρ. Chavdar Tzochev (εμπορικοί αμφορείς του 6ου - 4ου αιώνα π.Χ.), την Bella Dimova (υφαντικά βάρη) Petya Ilieva (θρακική κεραμική Εποχής Σιδήρου), Daniela Stoyanova (ακροκέραμα και κέραμοι στέγης), Γιάννη Μούρθο (μαγειρικά σκεύη) και Παρασκευή Μότσιου (μικροσκοπικά αγγεία). Η μελέτη του αρχαιομεταλλουργικού υλικού συνεχίζεται από τον Δρ. Νεραντζή Νεραντζή. Ο Γιάννης Ξυδόπουλος, Επίκουρος καθηγητής Αρχαίας Ελληνικής Ιστορίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης μελετά το ιστορικό πλαίσιο.

Η έρευνα είναι ακόμη σε εξέλιξη. Η ολοκλήρωσή της θα δώσει νέα σημαντικά στοιχεία για την ιστορία και τις δραστηριότητες των πληθυσμών που κατοίκησαν στην πεδιάδα της Ξάνθης και θα αποσαφηνίσει τοπογραφικά προβλήματα του αρχαίου κατοικημένου χώρου. Η συμβολή της στη διάσωση και την προστασία του αρχαιολογικού πλούτου σήμερα, αλλά και από μελλοντικές παρεμβάσεις κάθε είδους είναι ανυπολόγιστη.

Αισθανόμαστε την ανάγκη να ευχαριστήσουμε και από τη θέση αυτή τους ιδιοκτήτες των αγρών, οι οποίοι με μεγάλη προθυμία συνεργάστηκαν με τους ερευνητές και επέτρεψαν την διέλευση των ομάδων από την ιδιοκτησία τους. Χωρίς τη συγκατάθεσή τους δεν θα είχαμε τα σημαντικά αυτά αποτελέσματα.

Η Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ξάνθης

Κωνσταντίνα Καλλιντζή

Αρχαιολόγος με βαθμό Α΄