Archive Alert: Διαδικτυακή πλατφόρμα διάσωσης ιστορικών αρχείων

«Εντόπισε – Δήλωσε – Σώσε» θα μπορούσε επιγραμματικά να είναι το τρίπτυχο πάνω στο οποίο στηρίχθηκε η ιδέα για τη δημιουργία του «Archive Alert», το οποίο προκαλεί μεμονωμένα άτομα, συλλογικότητες και την πολιτεία να στρέψουν με μεγαλύτερη θέρμη το ενδιαφέρον τους σε ένα παραμελημένο ζήτημα, αυτό της διάσωσης των ιστορικών αρχείων. Στη συνείδηση των περισσότερων τα ιστορικά αρχεία αποτελούν μόνο παλιά έγγραφα που αφορούν σημαντικά πρόσωπα και γεγονότα, ενώ στην καθημερινότητά μας παράγουμε πλήθος τέτοιων αρχείων κάθε μορφής (ηλεκτρονικά, έντυπα κ.ά.) τα οποία, μετά τη χρήση τους, αποτελούν ιστορικό υλικό. Οτιδήποτε, λοιπόν, έρχεται από το παρελθόν, ανεξαρτήτως όγκου, χρονολογίας, περιεχομένου και υποστρώματος είναι αναγκαίο να διασωθεί και να αποφασίσουν οι αρμόδιοι φορείς σε ποιο βαθμό θα καταστραφεί, έτσι ώστε να μη χαθούν σημαντικές πληροφορίες.

Το «Archive Alert» (www.archivealert.gr) αποτελεί μια διαδικτυακή πλατφόρμα όπου μεμονωμένα άτομα, φορείς και συλλογικότητες μπορούν να δηλώνουν αρχεία και κάθε άλλο υλικό, το οποίο αναδεικνύει την πολιτιστική κληρονομιά (οπτικοακουστικό υλικό, χάρτες, φωτογραφίες, έντυπα, εφημερίδες, αφίσες κ.ά.). Υλικό που κατέχουν ή εντόπισαν ή αντιλήφθηκαν και θεωρούν ότι κινδυνεύει, λόγω άγνοιας, αμέλειας ή έλλειψης εξειδικευμένης γνώσης σχετικά με τη διάσωση και χρήση του. Παράλληλα, υπάρχει η δυνατότητα σε όσους/όσες εγγραφούν στην πλατφόρμα και κατέχουν αρχειακό υλικό και ιστορικά τεκμήρια είτε απλώς να τα δηλώσουν προς ενημέρωση των αρχειακών φορέων, είτε να προσκαλέσουν ειδικό προσωπικό για την καταγραφή, ταξινόμηση, διάσωση και αξιοποίησή του.

Η πλατφόρμα επιτρέπει την καταγραφή και στη συνέχεια, ανάλογα με το υλικό που δηλώνεται, ενημερώνει με αυτόματο τρόπο όλους τους φορείς τους οποίους μπορεί να τους αφορά. Είναι αναγκαίο να επισημανθεί, πως η χρήση της πλατφόρμας είναι δωρεάν, τόσο για τους χρήστες-πληροφορητές όσο και για τους αρχειακούς φορείς, ενώ απαγορεύεται κάθε είδους αγοραπωλησία αρχειακού και πολιτιστικού υλικού.

Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερο έρχονται στη δημοσιότητα υποθέσεις παραμέλησης και καταστροφής αρχειακών συνόλων (π.χ. δημοτικών και κοινοτικών αρχείων, αρχείων επιχειρήσεων κ.ά.) ή καπηλείας και εμπορίας αρχειακών συλλογών, ακόμα και δημόσιων αρχείων. Στην κατεύθυνση αυτή η πλατφόρμα έρχεται να βοηθήσει ως εργαλείο διαμεσολάβησης με νόμιμο τρόπο για την ενημέρωση των αρμόδιων φορέων και ανάπτυξης συνεργασιών για τη διάσωση του εν λόγω υλικού. Οι φορείς που μπορούν να εγγραφούν στην πλατφόρμα είναι αναγκαίο να είναι μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί, να διαθέτουν αρχειακές συλλογές και διαδικασίες ελεύθερης πρόσβασης στο υλικό. Ο πρώτος και βασικός φορέας συνεργασίας είναι η κεντρική υπηρεσία των Γενικών Αρχείων του Κράτους. Επιπλέον, το όλο εγχείρημα έχει στόχο την αναβάθμιση του αρχειακού υλικού στη συνείδηση των πολιτών και την ενίσχυση του διαλόγου για τη διάσωση και αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς εν γένει. Η συστηματική συγκέντρωση και διάσωση των αρχείων που κινδυνεύουν δεν αποτελεί επιλογή, αλλά κοινωνική και επιστημονική αναγκαιότητα.
Το «Archive Alert» σχεδίασαν οι ιστορικοί Παναγιώτης Ανδριανόπουλος, Στέφανος Βαμιεδάκης, Γιώργος Γάσιας, Γιάννης Γονατίδης, και Χρήστος Χρυσανθόπουλος μέλη του συλλογικού εγχειρήματος της Αρχείων Τάξις. Η Αρχείων Τάξις δραστηριοποιείται από το 2011 στη διάσωση, καταγραφή, τεκμηρίωση και ανάδειξη ιστορικών αρχείων και άλλων πολιτιστικών αγαθών. Το εργαστήρι επιχειρηματικού πολιτισμού Ματαρόα υποστηρίζει τεχνικά την πλατφόρμα. Η υλοποίηση του έργου χρηματοδοτήθηκε από το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση στο πλαίσιο του προγράμματος στήριξης επιστημονικών εταιρειών 2016.

Η παρουσίαση του «Archive Alert» θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 4 Φεβρουαρίου και ώρα 14.00 στον Ιανό (Σταδίου 24 – Αθήνα).
Η εκδήλωση στο Facebook, εδώ : https://www.facebook.com/events/867549033347409/

(Δελτίο Τύπου)

Ψηφιακή ανασύνθεση της θείας λειτουργίας στην Αγία Σοφία

(Πηγή: Ανασκαφή)

Δύο φορές τα τελευταία χρόνια, ερευνητές και επιστήμονες του πανεπιστημίου του Stanford προσπαθούν να δημιουργήσουν ψηφιακά την εμπειρία του να βρίσκεται κάποιος στην Αγία Σοφία την περίοδο του Βυζαντίου.

Σε συνεργασία με την χορωδιακή ομάδα Cappella Romana, κατάφεραν να ανασυνθέσουν ψηφιακά την ακουστική του ιερού κτιρίου και να παρουσιάσουν βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική στο Bing Concert Hall του πανεπιστημίου, σαν να βρίσκονταν στην Αγία Σοφία. Οι προσπάθειές τους είναι μέρος μιας πολυετούς συνεργασίας μεταξύ των τμημάτων του Πανεπιστήμιο του Stanford, που θέτει το ερώτημα: μπορεί η σύγχρονη τεχνολογία να μας βοηθήσει να ταξιδέψουμε πίσω στο χρόνο;

Το project Icons of Sound εστιάζει στο εσωτερικό της Αγίας Σοφίας, χρησιμοποιώντας καταγραφές από σκάσιμο μπαλονιών στο χώρο και άλλες ηχητικές και οπτικές ερευνητικές μεθόδους προκειμένου να κατανοηθεί η ακουστική του κτιρίου μέσα από τους ήχους. Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν τα δεδομένα για να αναδημιουργήσουν την εμπειρία του να βρίσκεσαι εκεί, μια εμπειρία που υπήρξε κατά κάποιο τρόπο διαχρονική για τα 1500 σχεδόν χρόνια που στέκεται το κτίριο. Ωστόσο, πολλά έχουν αλλάξει για την Αγία Σοφία σε αυτό το διάστημα.

(ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ)

Κατά τη διάρκεια της ζωής του κτιρίου, «με τις γιγάντιες αντηρίδες και τους ψηλούς μιναρέδες», υπήρξε ο χώρος όπου σύμφωνα με τον συγγραφέα Fergus Μ. Bordewich πραγματοποιήθηκε «μια πολιτιστική σύγκρουση επικών διαστάσεων». Όπως χαρακτηριστικά γράφει, το όνομα του κτιρίου στα ελληνικά «Ιερή Σοφία», αντιπροσωπεύει τις κληρονομιές «του μεσαιωνικού Χριστιανισμού, της οθωμανικής αυτοκρατορίας, της αναζωπύρωσης του Ισλάμ και της σύγχρονης κοσμικής Τουρκίας».

«Όταν χτίστηκε τον 6ο αιώνα (οι γραπτές πηγές δείχνουν ότι αφιερώθηκε το 537), η Αγία Σοφία ήταν μια ορθόδοξη χριστιανική εκκλησία και το στολίδι της Κωνσταντινούπολης, προτού γίνει το μεγαλύτερο θρησκευτικό κτίριο της οθωμανικής αυτοκρατορίας κατά τον 15ο αιώνα», γράφει ο Kaya Genç για την The Paris Review, «και τζαμί». Το 1935 εκκοσμικεύθηκε και μετατράπηκε σε μουσείο, αν και υπήρχαν αντιδράσεις από εθνικιστικές ομάδες να μετατραπεί και πάλι σε ένα πλήρως λειτουργικό τζαμί.

(ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ)

Η μουσική σύνθεση που εκτελεί η Cappella Romana είναι ιστορική χριστιανική μουσική. Μεγάλο μέρος της εργασίας τους για το έργο της Αγίας Σοφίας δεν έχει ακουστεί εδώ και αιώνες, γράφει ο Jason Victor serinus για το blog του Stanford.

Για να ανασυνθέσουν τον μοναδικό ήχο, οι ερμηνευτές τραγούδησαν ακούγοντας τις προσομοιωμένες ακουστικές της Αγίας Σοφίας μέσω ακουστικών στα αυτιά τους. Το τραγούδι τους τέθηκε στη συνέχεια μέσα από τον ίδιο ακουστικό προσομοιωτή και έπαιξε κατά τη διάρκεια της ζωντανής παράστασης της χορωδίας μέσω των ηχείων της αίθουσας συναυλιών, την ίδια στιγμή που τραγουδούσαν, κάνοντας την απόδοση του ήχου να μοιάζει με αυτή της Κωνσταντινούπολης, στο εσωτερικό της Αγίας Σοφίας.

«Η μοναδική ακουστική της Αγίας Σοφίας έχει δραματική επίπτωση όχι μόνο στο επίπεδο του ήχου, αλλά και στην ίδια τη παράσταση», αναφέρει η εταιρεία ηχοληψίας που κατέγραφε με μικρόφωνο τους ερμηνευτές της χορωδίας. «Οι ερμηνευτές επιβραδύνουν το ρυθμό τους ώστε να συνεργάζονται σχεδόν με τα 11 δευτερόλεπτα του μακρύ χρόνου αντήχησης, ενώ οι ψάλτες που κρατούν τον ίσο, ερμηνεύουν ποικίλα αλλά διακριτικά στο χώρο τους για να συντονιστούν με το κτίριο. Ως εκ τούτου, για να δημιουργήσουμε μια εικονική απόδοση, οι ερμηνευτές πρέπει να ακούν το χώρο σε πραγματικό χρόνο».

Δεν υπάρχει υποκατάστατο από το είσαι πραγματικά εκεί. Αλλά δεδομένου ότι είναι αδύνατο να ταξιδέψει κανείς πίσω στο χρόνο για να είναι παρών σε μια εκκλησία του 10ου αιώνα, αυτό είναι ίσως το επόμενο καλύτερο πράγμα.

(Πηγή: The Archaeology News Network, Ανασκαφή)